«یاشماق» با نقد پنهان‌کاری به بلگراد می‌رود

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، رضا غلامی‌مطلق مستندساز اهل استان خراسان شمالی است که کارگردانی فیلم‌هایی همچون «یعقوب فرزند جرگلان»، «مرد‌ها برابرترند»، «بخشی» و «یاشماق» را در کارنامه خود دارد. این مستندساز در جشنواره‌های مختلف استانی، ملی و بین‌المللی در حوزه سینمای مستند نیز حاضر بوده است.

مستند نیمه‌بلند «یاشماق» از آخرین ساخته‌های اوست که دو سال پیش و در پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» به نمایش درآمد. این اثر قرار است در جشنواره مردم شناسی بلگراد نیز به نمایش درآید.

«یاشماق» روایت زندگی سه دختر ترکمنی را به تصویر می‌کشد که با مشکلات و محدودیت‌هایی در زندگی مواجه هستند که در آن به رسم «قارشلق» نیز اشاره شده است؛ در این رسم دو خانواده، دو دختر و پسر خود را به عقد هم در می‌آورند. اگر یکی از مردان این دو زوج همسرش را طلاق دهد مرد دیگر هم چاره‌ای جز طلاق همسرش که در واقع خواهر آن مرد است، ندارد. در این مستند که ماجرای آن در منطقه ترکمن‌نشین «راز و جرگلان» در خراسان شمالی می‌گذرد «صاحب‌جمال» شخصیت اصلی فیلم طبق رسم «قارشلُق» با مردی ازدواج می‌کند که در نهایت به طلاق منجر شده و فرزندش را به زور از او جدا می‌کنند.

در همین ارتباط، این مستندساز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا عنوان کرد: سی و دومین دوره جشنواره مردم‌شناسی بلگراد توسط موزه مردم‌شناسی این شهر در ماه اکتبر (مهرماه ۱۴۰۲) برگزار می‌شود و یک جشنواره تخصصی در حوزه فیلم مستند است. فیلم «یاشماق» هم قرار است در بخش اصلی و رقابتی این جشنواره به نمایش دربیاید. این که خودم نیز بتوانم در روز‌های برگزاری جشنواره در این رویداد حاضر باشم مشخص نیست و باید ببینم شرایط و برنامه‌ریزی‌ها چگونه خواهد شد.

مستندی برای نقد پنهان‌کاری

غلامی مطلق اظهار کرد: فیلم یاشماق علاوه بر این که به پیامد‌های منفی یک رسم غلط در جامعه اشاره می‌کند موضوع مهم تری را بیان کرده؛ «یاشماق» در لغت به معنای پنهان کردن است و به پوششی گفته می‌شود که زنان در مناطق ترکمن‌نشین و کردنشین با آن صورتشان را می‌پوشانند. اما اینجا پنهان‌کاری‌های بیهوده و مضر مدنظر قرار دارد. برخی اتفاقات یا احساسات درونی هستند که نباید آن‌ها را پنهان کرد و اتفاقاً باید با نزدیکان و افراد معتمد در میان گذاشته شوند تا دچار مشکل نشویم.

وی افزود: صحبت‌هایی که آن خانم‌های جوان و نوجوان در جریان تمرین تئاتر مطرح می‌کنند نیز در همین راستا قرار دارد و در پرتو این صحبت‌ها ایرادات و کاستی‌ها عیان شده و رسم «قارشلق» طرح و نقد می‌شود.

این مستندساز گفت: البته این رسم به جز منطقه خراسان شمالی یا گلستان در برخی مناطق غربی کشورمان هم رواج داشته است. الان شاید کم رنگ‌تر شده باشد و اصلاً در آینده هم وجود نداشته باشد. به نظر من سنت‌های خوب باید تقویت و ترویج شوند و سنت‌هایی که به ضرر افراد هستند هم باید نقد شوند.

وی عنوان کرد: سعی کردم همیشه آثارم حرفی برای گفتن داشته باشند و نقدی بر رسوم و مناسبات غلط در جامعه را مطرح کنند. تعداد زیادی فیلمساز و مستندساز هستند که از زیبایی‌های طبیعی و دیدنی‌های مناطق مختلف کشور می‌‍گویند و هرساله آثار قابل‌توجهی سینمایی و تلویزیونی در این زمینه تولید می‌شود. مسئولان استانی بار‌ها از من خواسته‌اند که من هم در این زمینه‌ها فیلم بسازم، اما من گفتم برای ساختن این گونه آثار هنرمندان زیادی هستند و من می‌خواهم در راستای همان علائق اجتماعی خودم فیلم بسازم.

سوژه‌ اجتماعی؛ دغدغه همیشگی مشکلات همیشگی

غلامی مطلق افزود: من همیشه به‌دنبال سوژه‌های اجتماعی هستم، این مقوله دغدغه همیشگی من است. در کل مستندسازی را به‌خاطر این دوست دارم که می‌توانم با سوژه‌های مردمی همراه شوم، با جامعه ارتباط بگیرم و از نزدیک مشکلات و درگیری‌هایشان را ببینم.

این مستندساز عنوان کرد: البته ساخت مستند اجتماعی به‌خاطر این که واقعیت‌های جامعه و مردم را نشان می‌دهد، چالش‌هایی را هم به همراه دارد، از طرفی ممکن است افرادی که جلوی دوربین می‌آیند در حین کار عقب بکشند و دیگر همکاری نکنند یا حتی وقتی مستند ساخته می‌شود و موقع اکران، افرادی که با آدم‌های مستند در ارتباط هستند نسبت‌به آن جبهه می‌گیرند، این همیشه برای من در زمینه مستند اجتماعی چالش بزرگی بوده است.

غلامی درباره آخرین فعالیت‌های خود نیز گفت: مستندی را به نام «لاو» ساخته‌ام که البته حدود سی درصد از تصویربرداری آن باقی مانده است. یک مستند کوتاه سی دقیقه‌ای هم با عنوان «فرشته‌ها به زمین برمی‌گردند» به سفارش انجمن سینمای جوانان ساخته‌ام که برای حضور در جشنواره‌های فیلم کوتاه تهران و سینما حقیقت آماده شده است.