استعدادیابی و استعدادپروری ورزشی با رویکرد دانشگاه آزاد اسلامی

به گزارش خبرنگار ورزشی خبرگزاری علم و فناوری آنا، مبحث استعدادیابی و استعدادپروری در ورزش حیاتی و الزامی است و به نوعی لازم و ملزوم یکدیگرند که این دو مقوله را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.

وجود استراتژی در سیستم استعدادیابی موضوعی اجتناب ناپذیر است

استعدادیابی یک پروسه طولانی مدت است نه یک پروژه کوتاه مدت، هدف اصلی استعدادیابی شناسایی و انتخاب ورزشکارانی است که بیشترین توانایی را برای رشته ورزشی خاص دارند، استعدادیابی به یک نظام و برنامه مدون و علمی نیاز دارد. امروزه شاهد بهبود اجرا‌های ورزشی و عملکرد ورزشکاران هستیم به طوری که عملکرد امروزه ورزشکاران قابل قیاس با عملکرد ورزشکاران در سال‌های گذشته نیست، هر روز شاهد ثبت رکورد‌های جدیدتری در رشته‌های ورزشی هستیم. وجود استراتژی در سیستم استعدادیابی موضوعی اجتناب ناپذیر است، امروزه کشور‌هایی که به قهرمان پروری رسیدند با برنامه‌ریزی علمی درازمدت از استعدادیابی ورزشی به عنوان ابزاری قوی در این راه استفاده می‌کنند.

در ایران برنامه استعدادیابی بلندمدت نداریم، در سال‌های گذشته برخی فدراسیون‌ها با ایجاد کانون‌های استعدادیابی به صورت جزیره‌ای و پراکنده اقدام به استعدادیابی کردند، همچنین بین دستگاه‌های مختلف و فدراسیون‌ها هماهنگی لازم وجود ندارد. در نهایت آن طوری که باید و شاید و درخور استعداد‌های کشورمان است، عملکرد مطلوبی نداریم و استمرار و تکرار در مدال‌آوری که حاصل تلاش سیستماتیک در فرایند استعدادیابی را مشاهده نمی‌کنیم.

مدیریت استعداد در ورزش

مدیریت استعداد در ورزش به شناسایی افراد برای رسیدن به سطح نخبگی سرعت می‌بخشد و موقعیتی را فراهم می‌کند که افراد مستعد به وسیله مدیریت استعداد به بالاترین سطح نخبگی و عملکردی دست پیدا کنند، به عبارتی مدیریت استعداد باعث بهبود کیفیت ورزش و علمی شدن تمرینات خواهد شد؛ بنابراین می‌توان گفت مدیریت استعداد فقط کشف افراد بااستعداد در سن پایین نیست؛ بلکه در هدایت، کنترل و نگهداشت افراد بسیار مهم است.

آموزش و پرورش زادگاه پرورش استعداد‌های ورزشی

همانطور که در مباحث قبلی اشاره شد استعدادیابی به منظور پشتوانه‌سازی در ورزش‌های قهرمانی و المپیکی حائز اهمیت است. بهترین سن شروع استعدادیابی از ۸ سالگی یا به عبارتی مقطع دانش‌آموزی، بهترین مکان برای انجام استعدادیابی آموزش و پرورش و بهترین افراد برای استعدادیابی معلمان ورزش هستند. برای موفقیت در امر استعدادیابی همکاری مستمر بین آموزش و پرورش، هیئت‌های استانی و در نهایت فدراسیون با انجام برگزاری مسابقات منظم در تمامی رده‌های سنی بهترین روش برای شناسایی بازیکنان مستعد در مرحله اول است، در مراحل بعدی با توجه به پاسخ به تمرینات افراد مستعد آزمون‌های تخصصی‌تر مرتبط با رشته ورزشی ملاک انتخاب است. در کنار آزمون‌ها و روش‌های علمی نوین استعداد یابی شاید بتوان گفت یکی از بهترین شیوه‌ها برای شناسایی استعداد مشاهده و نگاه تیزبین مربی است.

آیا برنامه‌ای برای شناسایی استعداد وجود دارد؟

یکی از شیوه‌های اولیه در شناسایی مستعدین، مسابقات و جشنواره‌ها‌ی ورزشی است، نبود شاخص‌های مشخص استعدادیابی باعث شده استفاده لازم از این مسابقات ارزشمند صورت نگیرد. متاسفانه در حال حاضر برنامه مشخص و سیستمی برای پیوند این حلقه‌های استعدادیابی وجود ندارد. همانطوری که اشاره شد برخی موارد تنها معیار استعدادیابی نتایج مسابقات ورزشی است. در حالی که در بسیاری از مواقع می‌توان از راه‌حل‌های مشترک بهره برد، در نتیجه با بهره‌گیری از عملکرد‌های کشور‌های مختلف با الگو گرفتن در حوزه استعدادیابی و تجارب موفق آن‌ها می‌توان جایگاه استعدادیابی را در ورزش کشور تبیین و با ارتباط بین تحقیقات دانشگاهی و صنعت ورزش پیشرفت‌های آینده را هدایت کرد. استعدادیابی ورزشی به مثابه زیر ساخت موفقیت سیستم‌های ورزشی نخبه، شناسایی و الگوبرداری مناسب از سیستم‌های موفق استعدادیابی در کشور‌های موفق دنیا یکی از مسیر‌های موفقیت برای کشور‌های در حال توسعه ورزشی است. با استفاده از تکنولوژی می‌توان گام‌های موثری در استعدادیابی برداشت. به طور مثال در استرالیا افراد می‌توانند از طریق سایت مشخصات و رکورد‌های خود را ثبت و پس از بررسی به مراکز استعدادیابی دعوت شوند و یا در انگلستان در کنار نتایج مسابقات استعدادیابی که در مدارس صورت گرفته افراد وارد آزمون‌های تخصصی شده و به باشگاه‌های محلی معرفی می‌‌شوند.

استعدادیابی در دانشگاه آزاد اسلامی

دانشگاه آزاد اسلامی یکی از دانشگاه‌های پیشرو در امر استعدادیابی است با توجه به نگاه ویژه دکتر طهرانچی و رئیس مرکز ورزش دانشگاه آزاد، طرح استعدادیابی در شورای ورزش دانشگاه مطرح شد، مجموعه دانشگاه آزاد با توجه به ظرفیت بالا به منظور پیاده سازی سیستم یکپارچه و سازمان یافته برای استعدادیابی و پرورش استعداد در زیر مجموعه‌های خود یعنی مدارس سما در مقاطع ابتدایی تا متوسطه و دانشگاه، با داشتن بیش از ۸۰۰ مدرسه سما و ۱۵۰ هزار دانش آموز، واحد‌ها، مراکز دانشگاهی، تجهیزات و امکانات و زیرساخت‌ها، بستری مناسب برای استعدادیابی دارد. به همین منظور تاسیس مراکز استعدایابی ورزشی جهت تربیت و آموزش استعدادیاب‌های ورزشی با حضور هزار مربی ورزش سما برگزار می‌شود. همانطوری که گفته شد مدارس بهترین مکان برای استعدادیابی، معلمین تربیت بدنی مناسب‌ترین افراد و فدراسیون‌های ورزشی بهترین سازمان‌ها برای استعدادیابی، استعداد پروری و نگهداشت استعداد‌هاست. در همین راستا اولین دوره توانمندسازی و استعدادیابی ورزشی برای مربیان ورزش تربیت بدنی سما برگزار شد. در مرحله اول ۶۰ نفر از معلمان تربیت بدنی استان تهران در دوره‌های مقدماتی استعدادیابی و آشنایی با تکنیک‌های استعدادیابی (ارزیابی جسمانی، ارزیابی روانی و تکنیک‌های آنتروپومتری) شرکت کردند. باشگاه فرهنگی ورزشی دانشگاه آزاد در رشته‌های مختلف ورزشی پیشرو بوده، با توجه به سیاست‌های کلان دانشگاه، به منظور پشتوانه سازی تیم‌های ملی استعدادپروری را در دستور کار خود دارد. بنیامین فرجی و محمد حسن حبیبی که نفرات انتخابی مسابقات هوپس تنیس روی میز کشور بودند جذب باشگاه دانشگاه آزاد اسلامی شدند. بنیامین فرجی جوان‌ترین بازیکن لیگ برتر تنیس روی میز کشور با ۱۱ سال سن اولین تجربه بازی لیگ برتر که بالاترین سطح رقابت‌های تنیس روی میز کشور می‌باشد را از دانشگاه آزاد شروع کرد و به خوبی شایستگی و توانایی‌های خود را به نمایش گذاشت. این بازیکن به همراه محمد حسن حبیبی دیگر بازیکن نوجوان دانشگاه آزاد اسلامی که هر دو توانستند در مسابقات انتخابی پیراهن مقدس تیم ملی را به تن کرده با هدایت مهران احدی برای اولین بار در تاریخ تنیس روی میز کشور در رده نوجوانان با کسب جایگاه سوم در مسابقات آسیایی تاریخ سازی کنند.

تهیه و تنظیم: رضا بهدری عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی