اگر تفرقه اجتماعی وجود نداشت، تیم ملی صعود می‌کرد

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، برگزاری جام جهانی فوتبال در کشور قطر، یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی بود که در تاریخ ورزش خاورمیانه رخ داد، رویدادی که توجهات بسیاری را به سمت خود جلب کرد و ظرفیت‌های موجود در این منطقه را نیز به دنیا نشان داد. باتوجه به نزدیکی ایران به قطر، بعد از مسجل شدن حضور کشورمان در این رویداد تعداد زیادی از ایرانیان، عزمشان را برای سفر به دوحه جزم کردند و بازی‌ها کشورمان را از نزدیک تماشا کردند. بازی‌هایی که باتوجه به همزمانی آن با اعتراضات سال گذشته، حواشی و حرف و حدیث‌های فراوانی در پی داشت.

در این بین تعداد زیادی از هنرمندان و فعالان رسانه‌ای جدا از بحث طرفداری برای ثبت اتفاقات و حواشی بازی‌ها به قطر سفر کردند! یکی از این هنرمندان محمدحسن یادگاری بود. یادگاری برای این رویداد مهم، هم مستندی تحت عنوان «محرمانه دوحه» ساخت که در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درمی‌آید و هم سفرنامه‌ای تحت عنوان «آن شب در دوحه» نوشت که انتشارات سوره مهر آن را به تازگی منتشر کرده است. به بهانه انتشار این کتاب با یادگاری، نویسنده آن گفتگو کردیم.

وقتی همه چیز دست به دست هم داد

محمدحسن یادگاری با اشاره به این مسئله که قبل از سفر به دوحه برنامه‌ریزی‌ها برای نوشتن یک سفرنامه را انجام داده گفت: اتفاقات این کتاب از اوایل سال ۱۴۰۱ و حواشی تیم ملی و ماجرا‌هایی که در مشهد رخ داد شروع می‌شود و تا زمانی که اعتراضات و درگیری‌های شهری سال گذشته پیرامون مرگ مهسا امینی اتفاق افتاد. ماجرای اعزام تیم به اردوی اتریش رخ داد و درگیری‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی بالا گرفت نیز در این روایت مقدمه‌ای بر حضور تیم ملی در جام جهانی ۲۰۲۲ بود.

وی افزود: ایده نگارش یک کتاب و ساخت یک فیلم مستند در این خصوص، از سال قبل در ذهنم شکل گرفته بود و ما جلساتی داشتیم که بتوانیم کار‌های اعزام و ساخت فیلم مستند و کتاب را انجام دهیم. زمانی که ایران با آمریکا و انگلیس هم‌گروه شد دیگر مطمئن شدم که باید این کار‌ها را انجام دهم و وقتی که درگیری‌های اجتماعی و اعتراضات هم افزایش پیدا کرد، دیگر حجت بر من تمام شد.

نویسنده کتاب «آن شب در دوحه» اضافه کرد: از نظر من حتی اگر وقایع سیاسی و اعتراضی سال ۱۴۰۱ هم رخ نمی‌داد، بازی‌های ایران با انگلیس و آمریکا با حواشی زیادی همراه بود.

یادگاری که دکتری علوم ارتباطات از دانشگاه تهران دارد، در پاسخ به این پرسش که آیا بخش‌هایی از کتاب دچار سانسور یا ممیزی شده هم گفت: من اگر می‌خواستم ژورنالیستی و خبری به این رویداد نگاه کنم، باید دائما در رابطه با این مسئله که چه چیزی را بگویم و چه چیزی را نه؛ با خودم کلنجار می‌رفتم، ولی زمانی که علمی و با تئوری صحبت می‌کنید، دیگر چیزی نمی‌ماند که نگویید. دیگر چیزی نمی‌ماند تا توجیهی برای سانسور داشته باشد. من در این کتاب نقد اجتماعی و بحث‌های جامعه‌شناسی را مطرح کردم و از منظر مطالعات فرهنگی به فوتبال ملی‌مان در جام جهانی پرداختم. در کل می‌توان گفت که «آن شب در دوحه» یک اثر در رابطه با جامعه‌شناسی ورزش است.

وی افزود: درست است که این کتاب در قالب سفرنامه نوشته شده، ولی خیلی در توصیف مسائل روزمره مردم قطر نماندم و بیشتر بحث‌های کلان اجتماعی در آن مطرح می‌شود. گسستگی جامعه ایران در آن روز‌ها و مدیریتی که در این حوزه‌ها ضعف داشت خود را در قالب بحث‌های کلان حکمرانی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی در این کتاب نشان می‌دهد.

نویسنده کتاب «آن شب در دوحه» ادامه داد: من تا کنون ۵-۶ کتاب نوشتم، ولی تمام بخش‌ها و خاطرات موجود در این کتاب را دوست دارم. چیزی را پنهان نکردم و سانسور و خودسانسوری خاصی هم نداشتم، صرفا چند کلمه را تغییر دادم. من به شدت به فوتبال علاقه‌مند هستم و تاریخچه‌های عجیب و غریبی از تیم ملی فوتبال ایران در ذهنم دائما تداعی می‌شود. در فصل اول کتاب مبحث اصلی زندگی من از نگاه فوتبال است. فصل دوم در رابطه با برگزاری جام جهانی در قطر است و اینکه ما چگونگه با آن مواجه شدیم. در فصل‌های دیگر هم بازی به بازی به مسابقات ایران در جام جهانی پرداختیم.

وی افزود: از نظر من تیم ملی، بخش از هویت ملی ماست و همه ما با هر نگاه و تفکر باید پدیده‌ای مثل تیم ملی را به عنوان یک نماد از منافع ملی بپذیریم و به این برسیم که تیم ملی مثل خاک و میراث فرهنگی ماست. این نگاهی است که متأسفانه در این دوره از جام جهانی وجود نداشت و ما از این مسئله لطمه خوردیم و صعود نکردیم. من اعتقاد دارم اگر این تمرکز وجود داشت ما حتما از این گروه صعود می‌کردیم.