در گفت‌وگو با آنا بررسی شد؛
پاسخ به سوالات پزشکی با چت‌بات ایرانی/ امکان پرسش و پاسخ آنلاین فراهم شد
پژوهشگران یک استارت‌آپ ایرانی موفق به راه‌اندازی چت‌بات پزشکی شدند که به سوالات عموم مردم پاسخ می‌دهد.
خبرگزاری علم و فناوری آنا- گروه علم و فناوری، میترا سعیدی‌کیا؛ تکنولوژی هوش مصنوعی (AI)، آن دسته از فناوری است که در کنار نانوتکنولوژی، بایوتکنولوژی، علوم شناختی، فناوری اطلاعات، اپتیک، فتونیک ، لیزر و ... به یکی از پرکاربردترین فناوری‌ها تبدیل شده است؛ به طوری که شاید در میان این گردونه جذاب تکنولوژی، به نوعی «ترند» محسوب شود. از دلایل جذابیت هوش مصنوعی می‌توان به اجرایی شدن برخی تصوراتی که سال‌های دور، تخیل محسوب می‌شد اشاره کرد؛ اما اکنون می‌بینیم که به‌واسطه درجه پیشرفتی که داشته به میانبری تبدیل شده تا تخیلات عموم مردم به واقعیت تبدیل شود.
این ترند جذاب یا همان هوش مصنوعی، توانسته در بسیاری از حوزه‌ها رسوخ کند: یکی از آن‌ها چت جی‌پی‌تی است. شاید 7 یا 8 ماهی باشد که موضوع چت جی‌پی‌تی یا همان رباتی که با تکنولوژی هوش مصنوعی می‌تواند زبان طبیعی را بفهمد و بر اساس برنامه و تعاملات قبلی خود، پاسخ تولید کند، مطرح شده است. تقریباً تمام دنیا با این فناوری در هر سن و سالی آشنا شده‌اند و در حال حاضر از آن بهره می برند.
اکنون این سامانه هوش مصنوعی در سراسر دنیا به موضوعی جذاب تبدیل شده است و ایده‌پردازان و متخصصان در راستای توسعه آن گام برداشته‌اند.
پژوهشگران ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌اند که توانسته‌اند چت جی‌پی‌تی ایرانی در زمینهٔ پزشکی را اجرایی کنند. از همین رو درصدد برآمدیم تا با این گروه استارت‌آپی گفت‌وگو کنیم و از آخرین وضعیت این چت‌بات مطلع شویم. محسن یزدی‌نژاد، دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه اصفهان و مدیر گروه استارت‌آپی چت‌بات پزشکی در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری آنا به تشریح خروجی تیم خود پرداخت.
مشروح گفت‌وگو به شرح زیر است؛
آقای یزدی‌نژاد شما به‌عنوان مدیر یک گروه استارت‌آپی در خصوص محصول جدیدی که با فناوری هوش مصنوعی به تولید رسانده‌اید توضیح بدهید که این چت‌بات در چه حوزه‌ای و با چه هدفی طراحی شده است؟
موفق شدیم چت‌باتی را به‌منظور استفاده عموم در حوزه پزشکی راه‌اندازی کنیم. با توسعه این چت‌بات در حوزه پزشکی، می‌توانیم از هوش مصنوعی به‌جای نیروی انسانی بهره ببریم.
برای تولید این چت‌بات از چه مدل‌هایی بهره بردید؟
برای طراحی این چت‌بات، از مدل‌های بزرگ زبانی بهره بردیم و در ادامه آن اطلاعات زیادی را جمع‌آوری کردیم؛ در این راستا توانستیم به‌صورت خاص سیصد هزار چت پزشکی را آماده‌سازی کنیم. این چت‌بات، نمونه بارز خارجی چت جی‌پی‌تی است. در سراسر دنیا کسی نمی‌تواند با این نمونه خارجی رقابت کند اما ما به این عرصه ورود کردیم.
مزایای این چت‌بات را توضیح بفرمایید.
از مزایای چت‌باتی که طراحی کردیم می‌توان به زبان فارسی آن اشاره کرد که کاملاً عمومی و کاربردی است. درواقع از متون محاوره در این چت‌بات بهره بردیم تا مردم به‌راحتی در هر گروه سنی از آن استفاده کنند و سؤالات پزشکی خود را بپرسند.
از چه زمانی این چت‌بات در اختیار عموم قرار گرفته است؟
حدود ۳ ماه است که این چت‌بات مورد استفاده عموم قرار گرفته است. مردم می‌توانند با آن چت کنند و جواب سؤالات خود را در زمینهٔ پزشکی دریافت کنند. البته ما این نسخه را نسخه بتا می‌دانیم؛ نسخه بتا به این منظور است که اگر باگ یا جای پیشنهاد برای بهبود و توسعه دارد، آن را شناسایی کنیم تا برای فاز نهایی به کار بگیریم.
زیرساخت این چت‌بات چه میزان اطلاعات است؟ آیا برنامه‌ای برای توسعه آن دارید؟
در حال حاضر هشتاد گیگ متون فارسی حوزه پزشکی زیرساخت این چت‌بات است. تاکنون طی این سه ماه چهار میلیون سؤال و جواب را پشتیبانی کردیم.
فاز نهایی این است که بتوانیم با دیتای خاصی، برون‌سازی کنیم. برای این منظور حدود سیصد و پنجاه هزار چت پزشکی از سایت‌های خارجی را که اغلب از پلتفرم‌های خارجی استخراج‌شده، ترجمه کردیم تا به‌عنوان زیرساخت در این چت‌بات بگنجانیم.
آیا این هشتاد گیگ قابل ارتقاء است و به‌مرورزمان بیشتر می‌شود؟ چشم اندازی برای توسعه آن دارید؟
قطعاً؛ ما به دنبال جذب پشتیبان به‌منظور توسعه محصولمان هستیم و بنده اسم این محصول را نسخه بتا می‌گذارم. تفاوت این است که چهار میلیون دستور که به‌منظور آموزش اولیه مدل استفاده کردیم را به ده میلیون برسانیم که دستور زبان فارسی را بهتر یاد بگیرد و از طرفی داده‌های پزشکی را از سیصد و پنجاه هزار تا به یک میلیون چت پزشکی برسانیم. در این صورت زمینه‌های پزشکی چت‌بات نیز توسعه می‌یابد. مخصوصاً اینکه فرهنگ ما از برخی جهات با علم پزشکی فاصله دارد.
تاکنون این چت‌بات به چه سوالاتی پاسخ داده است؟ درواقع حوزه‌هایی که توانایی پاسخگویی دارد چیست؟
سعی شده در مورد تمام زمینه‌های پزشکی اطلاعات جمع‌آوری کنیم؛ از حوزه دارویی تا سبک زندگی و روانشناسی. ممکن است در مورد نحوه و دوز و چگونگی مصرف و تداخل دارویی و عوارض دارویی و ... سؤال شود و در مورد مواردی مانند سبک زندگی و ورزش و نحوه خواب و نحوه غذا خوردن سؤال پرسیده می‌شود.
آیا این چت‌بات تجویز هم می‌کند؟
اگرسوالی از چت‌بات شود و مشکلی را بپرسد اولا حتماً توصیه می‌شود که با پزشک مشورت کند؛ چنین خطری نمی‌کنیم که تجویز خاصی توسط چت‌بات انجام شود، اما در کنار آن اگر نیاز به مصرف دارویی باشد حتماً به مصرف دارو زیر نظر پزشک توصیه می‌شود.
چت‌بات چطور با افراد ارتباط می‌گیرد اگر سؤالی نامفهوم باشد؟
این چت‌بات سطوح مختلفی دارد، اما در این سطح که اگر سؤال نامفهوم باشد در هیچ جای دنیا کار نشده و کاملاً موضوعی تعاملی است. مثلاً یکی از فکت‌های چت‌بات این است که کاربر سؤال می‌پرسد و ما متوجه سؤال شدیم که به‌طور پیش‌فرض جوابی را در نظر داریم. این دقیقاً مانند سؤالات متداولی است که در برخی از سایت‌ها وجود دارد. فقط به‌جای اینکه کاربر روی سؤال متداول خود کلیک کند و جواب بگیرد، سؤال را تایپ می‌کند.
اما برای سؤالات نامفهوم یک قسمت به نام «تشخیص منظور» داریم تا تشخیص بدهیم سؤال کاربر درزمانی که سؤال پرسیده شده چیست و جواب را پاسخ بدهیم. این یک فکت از تعامل است و نمی‌توان به آن چت‌بات گفت درواقع یک بخش از تعامل هوش مصنوعی و انسان است و یک بخش دیگر سیستم‌های پرسش و پاسخ است.
در این دسته از سؤالات، سؤال از پیش تعیین نشده، اما فقط جوابی را می‌توانیم بدهیم که یکجایی در متن وجود دارد و در این مواقع دفترچه راهنما یا دستورالعمل وجود دارد و ما سؤال از پیش تعیین‌شده‌ای نداریم.
در این قسمت اگر سؤالی پرسیده شود و جواب در متن باشد، چت‌بات پاسخ می‌دهد. وقتی یک سؤال پرسیده می‌شود در ادامه آن سؤال بدون اینکه به جزئیات سؤال یک اشاره شود، چت را ادامه می‌دهیم. در این سطح سوم هم در کشور نمونه‌ای ندیدم که انجام‌شده باشد، اما ما توانسته‌ایم پیاده‌سازی کنیم.
اطلاعاتی را که فکر می‌کنید سؤالات پرتکرار باشند، چطور اولویت‌بندی کردید؟
تا اینجای کار یک دیتاچت پزشکی را که اغلب در زبان‌های خارجی ترجمه‌شده است، مورد استفاده قرار دادیم تا بتوانیم الگوریتم خودمان را آموزش بدهیم. اگر اولویت‌بندی در پزشکی است، در اطلاعات خارجی است؛ یعنی اگر مردم بیشتر از سردرد سؤال می‌پرسند یا زانودرد، در فراوانی چت‌ها دیده‌شده است.
اما اینکه می‌گویم خودمان به‌صورت بومی توسعه داشته باشیم مربوط به همین بخش می‌شود. بحث زیرساخت و سخت‌افزار بخش پرهزینه چت‌بات خواهد بود.
در واقع چندین پزشک متخصص می توانند اولویت‌بندی‌ها را مشخص و ما را راهنمایی کنند که چه چت‌هایی را بیشتر استفاده کنیم؛ قطعاً باید از گروه پزشکی کنار خودمان برای بهبود هر چه‌بهتر استفاده کنیم، اما قطعاً باید اولویت‌بندی وجود داشته باشد تا بتوانیم از چت‌بات استفاده کنیم.
آیا استفاده از این چت‌بات درآمدی برای گروه یا هزینه‌ای برای مردم دارد؟
قطعاً در خصوص این چت‌بات، برنامه درآمدی نداریم و رایگان در اختیار عموم قراردادیم. در کل قصد داریم که ایرادات کار را احصا کنیم و قرار نیست بابت آن هزینه‌ای هم از مردم دریافت کنیم.
آیا فقط مردم می‌توانند از این چت‌بات بهره ببرند؟
به‌نوعی می‌توان استفاده از این چت‌بات را در سطوح بالاتر و کلان‌تر مورداستفاده قرارداد. مثلاً دولت، وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی، بیمه تأمین اجتماعی، سازمان تأمین اجتماعی و... مخاطب آن باشند و از چت‌بات حمایت کنند.
شاید اکنون سؤال پیش بیاید که در برخی مناطق برخی بیماری‌ها رایج‌تر است یا سؤالات پرتکرار نیاز به توضیحات بیشتری دارند؛ در این خصوص چه اقدامی انجام داده‌اید؟
در این چت‌بات، داشبورد‌هایی را از چت‌ها آماده خواهیم کرد که مشخص کند چت‌هایی که از مناطق مختلف می‌آید بیشتر در مورد چه بیماری‌هایی صحبت می‌کند که شاید بتوان تحقیقی بر اساس مناطق جغرافیایی و چت‌های پزشکی داشته باشیم یا هر منطقه بیشتر در مورد کدام بیماری سؤال می‌پرسند.همچنین یک سری تحلیل‌های بالادستی داشته باشیم. به‌علاوه در کشور ما یک سری مسائل تابو است و روی صحبت در مورد آن نداریم که این چت‌بات می‌تواند به‌خوبی راهنمایی کند.
بیشترین سؤالات در چه زمینه‌هایی است؟
همین سوالاتی که مربوط به مسائل جنسی می‌شود و اکثراً از سوی نوجوانان پرسیده می‌شود. وقتی این چت‌ها را رصد می‌کنیم متوجه می‌شویم که چقدر سوالاتی پرسیده می‌شود که بعضاً نتوانستیم با کسی در مورد آن صحبت کنیم و یا اصلاً نمی‌دانیم سراغ چه متخصصی برویم؛ بنابراین ازاین‌جهت استفاده‌های کلان‌تر هم می‌توان داشت.
آیا در این چت‌بات مشخص است که سؤالات از سوی چه سنینی با چه جنسیتی پرسیده می‌شود؟
برنامه داریم که سن و جنسیت را به‌عنوان دو فیلد تکمیلی در این چت‌بات قرار دهیم.
در ابتدای گفت‌وگو اشاره کردید که قصد ارتقای این چت‌بات را دارید؛ برای این منظور چه امکاناتی لازم است؟ برای توسعه این کار نیاز به سرمایه‌گذار است. در صورت جذب سرمایه‌گذار، چه مقدار سرمایه نیاز دارید تا در یک مدت زمان مشخص به این هدف برسید؟
برآورد ما در هزینه‌های سخت‌افزاری و نیروی انسانی ۴ تا ۵ میلیارد تومان است تا بتوانیم به هدف خودمان با محدوده زمانی ۶ الی ۹ ماه برسیم. هدف ما صرفاً درزمینهٔ پزشکی نبوده و این ادعا را داریم و سعی می‌کنیم پروژه‌های چت‌بات در زمینه‌های دیگر هم داشته باشیم.
با توجه به اینکه علاوه بر درمان‌های دارویی در کشور ما از طب سنتی استفاده می‌شود آیا برنامه‌ریزی برای ایجاد چت حول این محور دارید؟
ازآنجایی‌که از ترجمه چت‌های پزشکی استفاده کردیم، این زمینه را پوشش ندادیم. اگر حمایت داشته باشیم، امیدواریم با اضافه کردن این موارد توضیحاتی در این زمینه داشته باشیم.
همچنین با توجه به اینکه چت‌بات‌ها موضوعی نو و جدید در کشور است بفرمایید که وضعیت چت‌بات‌ها در ایران به چه صورت است و چقدر جای رشد دارد؟ چه حوزه‌های دیگری به‌جز پزشکی در اولویت شماست؟
اکنون شاهد هستیم که دنیا روی چت‌بات‌ها متمرکزشده است. از این چت‌بات‌ها برای پاسخگویی، مدیریت ارتباط با مشتری، بانک‌ها، بیمه‌ها، کارگزاری‌های بورس و هواپیمایی و هرجایی که باید جواب مشتری داده شود و ... استفاده می‌شود. این موضوع جای توسعه دارد و علاوه بر گروه ما اساتید معتبر از دانشگاه تهران، دانشگاه شریف و دانشگاه علم و صنعت در این زمینه کار می‌کنند؛ لذا جای رشد آن در کشورمان به‌وضوح دیده می‌شود.
انتهای پیام/
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
