افزایش بی‌سابقه دمای هوا طی ۵ سال آینده/ اثرات بلندمدت تغییرات آب و هوایی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم  فناوری آنا، گرم شدن کره زمین یک موضوع مهم است. افزایش دمای کره زمین در درجه اول ناشی از فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی و جنگل‌زدایی است که گاز‌های گلخانه‌ای را منتشر می‌کند. این گاز‌ها گرما را به دام می‌اندازد و به گرم شدن سیاره کمک می‌کند.

رد پای کربن کل مقدار گاز‌های گلخانه‌ای شامل دی اکسید کربن و متان است که در اثر زندگی و فعالیت انسان‌ها تولید می‌شود

برای مبارزه با گرمایش زمین، ضروری است که اقدامات جمعی صورت گیرد. می‌توانیم با صرفه‌جویی در انرژی، استفاده از منابع تجدیدپذیر و به‌کارگیری شیوه‌های پایدار، انتخاب‌های آگاهانه‌ای برای کاهش ردپای کربن داشته باشیم. 

 حتی اقدامات کوچک و روزمره مانند استفاده از وسایل کم‌مصرف، بازیافت و کاهش ضایعات می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش دمای محیطی و گرمایش زمین داشته باشد.

 لعبت تقوی، عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی در خصوص گرمایش زمین با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت‌وگو کرد.

مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است؛

*با توجه به اینکه این روز‌ها گرم شدن کره زمین به یکی از معضلات بزرگ تبدیل شده است، بفرمایید که دلایل اصلی گرم شدن زمین چیست؟

تقوی: امروزه، فعالیت‌های انسانی مستقیماً بر پویایی طبیعی زمین تأثیر می‌گذارد و منجر به تغییرات آب و هوایی در مقیاس جهانی می‌شود که معمولاً از آن به عنوان گرمایش جهانی یاد می‌کنند.

بر اساس گزارش جدید سازمان  سازمان جهانی هواشناسی (ژنو- ۱۷ می ۲۰۲۳)، دمای جهانی احتمالاً در پنج سال آینده به سطوح بی‌سابقه افزایش می‌یابد که این رخداد می‌تواند ناشی از نقش گاز‌های گلخانه‌ای در جذب گرما و نیز رویداد طبیعی «ال‌نینو» باشد. ال‌نینو در اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگ‌ترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد. تغییر جهت آب‌های سرد و گرم نیز از نشانه‌های اولیه این رویداد است.

مطابق با این گزارش ۶۶ درصد احتمال دارد که میانگین سالانه دمای نزدیک به سطح زمین در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبل از انقلاب صنعتی برای حداقل یک سال باشد. همچنین به احتمال ۹۸ درصد حداقل یکی از پنج سال آینده به عنوان گرم‌ترین دوره در تاریخ بشر ثبت خواهد شد.

 پیش‌بینی می‌شود در اثر پدیده ال‌نینو و ذوب شدن یخچال‌های قطبی، آب اقیانوس‌ها در نیمه دوم قرن حاضر تا ۶۰  سانتی‌متر بالا آمده که خطر زیر آب رفتن سرزمین‌های پست از جمله ونیز را به دنبال دارد.

*گرمایش زمین بیشتر بر چه مناطقی از زمین تاثیر گذاشته است؟

تقوی: تغییرات اقلیمی بر همه کشور‌های جهان تأثیرگذار است، اما تأثیر آن در تمام مناطق به‌طور یکسان احساس نمی‌شود و برخی از مناطق به دلیل طیف وسیعی از تهدیدات مختلف بدتر از سایرین آسیب خواهند دید.

مطالعات اخیر «UNFCCC» (کنوانسیون سازمان ملل درباره چارچوب تغییر اقلیمی) نشان می‌دهد که قاره آفریقا علی‌رغم سهم کم خود در انتشار گاز‌های گلخانه ای، آسیب پذیرترین قاره ثبت شده است.

همچنین گزارش هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC) درسال ۲۰۱۸، عواقب شدید افزایش دمای بالای ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، به‌ویژه برای آفریقا را برجسته کرده است. مناطق مرکزی و جنوبی قاره آسیا نسبت به مناطق شمالی آن آسیب پذیر‌تر هستند.

*آیا اقیانوس‌ها تحت تاثیر گرمایش جهانی قرار گرفته‌اند؟

تقوی: طبیعتاً جواب مثبت است. همانگونه که مستحضر هستید، ال‌نینو یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان است که هر دو تا هفت سال یک‌بار اتفاق افتاده و موجب ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر دنیا می‌شود، از جمله این ناهنجاری‌ها می‌توان به سیلاب‌های ناگهانی اشاره کرد.

ال‌نینو یک پدیده اقلیمی کلان است که به وسیله تغییرات دمایی در بزرگ‌ترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد و موجب تغییر جهت آب‌های سرد و گرم و باد‌های این منطقه می‌شود

حداقل در عرض‌های جغرافیایی پایین عمده چیزی که به آن تغییر اقلیم اطلاق می‌شود، در واقع همان تأثیرات پدیده «ال‌نینو» است، ال‌نینو یک پدیده اقلیمی کلان است که به وسیله تغییرات دمایی در بزرگ‌ترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد و موجب تغییر جهت آب‌های سرد و گرم و باد‌های این منطقه می‌شود.

با توجه به اینکه پدیده «لانینا» برعکس پدیده «ال‌نینو» است، در معنای کلی «لانینو» وضعیتی است که در قسمت مرکزی و شرقی اقیانوس آرام رخ داده و موجب سردتر شدن آب از حالت طبیعی خود می‌شود و سرد شدن آب بیش از حد طبیعی سبب سرد شدن بیشتر آب در خشکی و کاهش بارندگی می‌شود.

در حقیقت یکی از اثرات نامطلوب گرمیش جهانی کاهش سرعت جریان‌های اقیانوسی از سمت قطب به سمت پایین و بالعکس است که توقف این جریان چرخشی موجب بروز طوفان‌های دریایی و اثرات نامطلوب بر حیات آبزیان دریایی خواهد بود.

مطالعات اخیر گویای آن است که میانگین دمای جهانی در سال ۲۰۲۲ حدود ۱.۱۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین ۱۸۵۰-۱۹۰۰ بود. تأثیر سرمایش شرایط لانینا در سه سال گذشته به طور موقت روند گرمایش طولانی‌مدت را مهار کرده است. اما لانینا در مارس ۲۰۲۳ به پایان رسید و پیش‌بینی می‌شود ال‌نینو در ماه‌های آینده توسعه یابد. به طور معمول، ال‌نینو دمای کره زمین را در سال بعد از رشد خود افزایش می‌دهد، با توجه به این فرض علمی سال ۲۰۲۴ سال گرم پیش‌بینی می‌شود.

*گرمایش جهانی موجب شیوع چه بیماری‌هایی می‌شود؟

تقوی: پژوهش‌های گوناگون در حوزه بهداشت و پزشکی گویای آن است که  تغییرات اقلیمی درحال حاضر به روش‌های بی‌شماری برسلامت تأثیرمی‌گذارد.

رویداد‌های شدید آب‌وهوایی و مکرر مانند امواج گرما، طوفان و سیل منجر به مرگ افراد و بیماری می‌شود. همچنین در سیستم‌های غذایی، بیماری‌های مشترک بین انسان، دام و غذا و مسائل مرتبط با سلامت روان نیز اختلال ایجاد می‌کند.

علاوه براین، تغییرات آب و هوایی بر بسیاری از عوامل اجتماعی تعیین‌کننده برای کیفیت سلامت نیز اثرگذار است و منجر به تضعیف آن نیز می‌شود. افراد آسیب‌پذیر و محروم جامعه از جمله زنان، کودکان، اقلیت‌های قومی، جوامع فقیر، مهاجران و... تحت تأثیر تغییرات آب‌وهوایی قرار می‌گیرند. یکی از پیش‌بینی‌ها گسترش بیماری‌هایی از جمله مالاریا است.

*گرمایش جهانی در بروز بلایای طبیعی چه تأثیری دارد؟

تقوی: تغییرات آب و هوایی (تبدیل چرخه خشک به چرخه تر) و نیز تغییرات کاربری اراضی نقش مهم و معنی‌داری در بروز اثرات گرمایش جهانی  و ایجاد بلا‌های طبیعی دارد.

دانشمندان پیش‌بینی کرده‌اند که اثرات بلندمدت تغییرات آب و هوایی شامل افزایش ذوب شدن یخ‌های دائمی، امواج گرما، بارش‌های شدید، کاهش یخ دریا و منابع آب در مناطق نیمه خشک می‌شود که خود می‌تواند منجر به بلا‌های طبیعی از جمله سیلاب‌های ناگهانی و در برخی مناطق منجر به بیابان‌زایی شود. علاوه بر آن بروز آتش‌سوزی در جنگل‌ها از جمله حوادثی است که در حال حاضر نیز شاهد آن هستیم.

*اثر گلخانه‌ای چه تأثیری بر گرمایش زمین گذاشته است؟

تقوی: با افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی، این گاز‌ها در اتمسفر جمع شده و به مرور توازن بین انرژی دریافتی از تابش خورشید در هنگام صبح با بازتاب آن از زمین به جو بالا در هنگام شب مختل می‌شود.

پدیده گلخانه‌ای موجب گرم‌تر شدن اقلیم شده و منجر به تغییرات بسیاری درجو، خشکی و اقیانوس‌ها می‌شود.

*برای کاهش گرمایش زمین چه راهکاری وجود دارد؟

تقوی: متخصصان بخش‌های دانشگاهی، پژوهشی و نهاد‌های سیاست‌گذار باید در این زمینه تصمیم بگیرند.
‌
می‌بایست تغییر نیروگاه‌ها از سوخت زغال سنگ یا گاز، گسترش به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش مصرف انرژی در تمام بخش‌ها و به‌طور کلی کاهش ردپای کربن برای هر فرد در سال محقق شود تا بتوان اثرات نامطلوب گرمایش جهانی  را کاهش داد.

مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد که باید تا سال ۲۰۵۰ میانگین جهانی ردپای کربنی برای هر فرد به کمتر از ۲ تن در سال برسد تا بشر بتواند نقش خود را در کاهش گرمایش جهانی نشان دهد.

انتهای پیام/

فاطمه منوری