برخورد غرب با تابلویِ ورود ممنوع/ «بریکس» صحنه درخششِ جنوب جهانی است

گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا، «ژوهانسبورگ» بزرگترین شهر آفریقای جنوبی از امروز ۳۱ مرداد به مدت سه روز، میزبان پانزدهمین نشست «بریکس» است- رویدادی که قرار است به بزرگترین گردهمایی سران کشور‌های غیرغربی یا جنوب جهانی تبدیل شود.

امسال، سران ۶۷ کشور در این نشست حضور دارند که از میان آنها، ۴۰ کشور ازجمله قزاقستان و کوبا تمایل‌شان را برای پیوستن به این بلوک اقتصادی، ابراز کرده‌اند.

از میان کشور‌هایی هم که فرصت ارائه درخواست رسمی برای پیوستن به بریکس را غنیمت شمرده‌اند، می‌توان به آرژانتین، ترکیه، عربستان سعودی، امارات، مصر، سنگال، الجزایر، اتیوپی، ایران و اندونزی اشاره کرد.

به گفته «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه که سرپرستی هیئت روسی در این نشست را برعهده دارد، بریکس از منظر برابری قدرت خرید، ۳۱.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارد و حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است و به همین دلیل است که می‌تواند به بلوکی تأثیرگذار در سطح بین‌الملل تبدیل شود.

این گروه که اعضای آن حدود یک‌چهارم از ثروت جهان را در اختیار دارند، در سال ۲۰۰۱ میلادی با نام «بریک» شروع به کار کرد که سرواژه نام‌های انگلیسی چهار اقتصاد در حال رشد یعنی برزیل، روسیه، هند و چین است.

آفریقای جنوبی، که میزبان نشست پیش روی سران بریکس است، به طور رسمی اواخر سال ۲۰۱۰ میلادی به عضویت این گروه درآمد و تاکنون تنها کشوری به شمار می‌رود که به این بلوک اضافه شده است.

چه موضاعتی در دستور کار است؟

به نوشته «رویترز»، طی نشست جاری، سران بریکس موضوع عضوگیری و گسترش بلوک را بررسی می‌کنند تا آن را به وزنه‌ای در برابر بلوک غرب تبدیل کنند.

برای همین است که عدم حمایت از حضور «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه در این نشست، نشانه‌ای از عزم راسخ بریکس برای استقلال از غرب تلقی شد.

تشدید تنش‌های جهانی در سایه جنگ اوکراین و افزایش رقابت میان چین و آمریکا به انگیزه اعضا برای تقویت بریکس قوت بخشیده تا عزم خود را برای رسیدن به انسجام درونی جزم کنند.

به گفته «سیریل رامافوسا» رئیس جمهور آفریقای جنوبی، یک بریکس گسترده، نماینده ملت‌های متنوع با نظام‌های سیاسی مختلف خواهد بود که علاقه مشترکشان ایجاد نظم جهانیِ به مراتب متوازن‌تری است.

 آنگونه که از روایت «فایننشال تایمز» برمی‌آید، به احتمال زیاد در نشست پیش روی بریکس، افزایش سهم تسویه حساب‌های مبادلات تجاری با استفاده از پول ملی، مورد توافق قرار خواهد گرفت، اما انتظار نمی‌رود که ایده معرفی واحد پول مشترک یا دلارزدایی کامل مطرح شود.

در همین رابطه، وزیر خارجه روسیه در مقاله‌ای که در نشریه «اوبونتو» آفریقای جنوبی منتشر شد، نوشت: روسیه و تعدادی از کشور‌ها در حال کاهش وابستگی به دلار هستند و به تسویه حساب با ارز‌های ملی و استفاده از نظام‌های پرداخت جایگزین روی آورده‌اند.

به نوشته لاوروف، تلاش‌های غرب برای حفظ سلطه خود و معکوس ساختن این روند نتیجه عکس داده و جامعه جهانی از فشار و باج‌خواهی نخبگان غربی و رفتار‌های نژادپرستانه و استعمارگرانه آن‌ها خسته شده است.

آفریقا و چندجانبه‌گرایی

گسترش بریکس به تثبیت جایگاه کشور‌هایی که به جنوب جهانی شهرت دارند منجر خواهد شد و جایگزینی برای نظم جهانی فعلی که متکی به کشور‌های ثروتمند غربی است، ارائه می‌دهد. 

در میان کشور‌های این بلوک، چین در روند تأثیرگذاری بر جنوب جهانی پیشتاز است. پکن اوایل ماه مارس برای آشتی دادن رقبای منطقه‌ای در خاورمیانه، یعنی ایران و عربستان سعودی پیش‌قدم شد و معادلات سیاسی سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داد. 

در این میان، هند هم نشان داده که به‌رغم همکاری با غرب، از ظهور نظم جهانی چندقطبی حمایت می‌کند و برای رهبری جنوب جهانی آماده تقسیم وظایف با چین است.

نشست امسال بریکس تحت عنوان «بریکس و آفریقا، شراکت برای سرعت رشد متقابل، توسعه پایدار و چندجانبه‌گرایی فراگیر» برگزار می‌شود و اکثر میهمان‌ها را نیز سران کشورهای آفریقایی تشکیل می‌دهند.

انتخاب چنین عنوانی حاکی از اهمیت نقشی است که سران بریکس در مسیر عبور از هژمون آمریکا، برای آفریقا به عنوان یکی از پایه‌های جهان چندقطبی، قائل می‌شوند.