آیا چین هوش مصنوعی را به میدان جنگ می‌برد؟

گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- روزنامه «واشینگتن تایمز» با انتشار مطلبی مدعی شد که چین در حال کار روی تسلیحات مبتنی بر هوش مصنوعی و سامانه‌های فنی است تا به این ترتیب، ظرفیت جنگاوری ارتش را بالا ببرد.

شاهد روزنامه آمریکایی در اثبات این ادعا، گزارش اندیشکده نیروی هوایی آمریکا درباره تلاش چین به برخورداری از ارتشی است که در استفاده از سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در میدان نبرد پیشرو باشد.

البته، این اندیشکده آمریکایی نیز در ارزیابی خود به افشاگری ارتش چین درباره کار روی مدل‌های زبانی هوش مصنوعی با الگوی چت جی‌پی‌تی (ChatGPT) استناد می‌کند که قرار است از آن‌ها در تهیه نوشتار‌های نظامی استفاده شود.

یک اندیشکده آمریکایی ادعا می‌کند که ارتش چین در هفت حوزه اصلی، مشغول ساخت سامانه‌های تسلیحاتی مبتنی بر هوش مصنوعی است

به این ترتیب، مؤسسه مطالعات هوافضای چین در اندیشکده نیروی هوایی آمریکا این طور برآورد می‌کند که ارتش چین در هفت حوزه اصلی، مشغول ساخت سامانه‌های تسلیحاتی مبتنی بر هوش مصنوعی است. این حوزه‌ها عبارتند از روابط انسان و ماشین، تصمیم‌گیری سریع، جنگ افزار‌های شبکه‌ای، جنگ افزار‌های شناختی، عملیات لجستیک در زمان جنگ، عملیات‌های فضائی و آموزش نظامی.

این گزارش با عنوان «جنگ چت جی‌پیتی چین» و به عنوان بخشی از تحقیق دانشکده پایگاه نیرو‌های هوایی «مکس‌وِل» واقع در ایالت «آلاباما» منتشر شده است.

مطلب امروز واشینگتن تایمز که انعکاسی از نگرانی آمریکا درباره افزایش ظرفیت‌های فناورانه چین است و به یکی از چالش‌های اصلی در روابط این دو غول اقتصادی و نظامی جهان تبدیل شده ، موضوع جدیدی نیست و دست‌کم ظرف سه روز گذشته، برای دومین بار است که در رسانه‌های جریان اصلی ایالات متحده به آن پرداخته می‌شود.

به نظر می‌آید که هراس غرب از سنگین شدن وزن چین در تحولات بین‌المللی به ویژه از منظر به چالش کشیدن هژمون آمریکا از راه جایگزینی نظم لیبرال حاکم با یک نظم جهانی چندجانبه‌گرایانه، به وسواس رسانه‌های آمریکایی برای پرداختن به این موضوع دامن می‌زند.

تشدید رقابت آمریکا و چین در استفاده نظامی از هوش مصنوعی

۱۹ آگوست (۲۸ مرداد) وال استریت ژورنال هم مطلبی را با عنوان «چین و آمریکا در رقابت برای تسلط بر هوش مصنوعی نظامی به آزمایش پهپاد‌های هوشمند روی آورده‌اند» از تلاش دو کشور برای سرعت بخشیدن به تحقیقات درباره چگونگی به کارگیری هوش مصنوعی در ادوات نظامی خبر داد.

به ادعای این روزنامه آمریکایی، دو قابلیت در صدر فهرست اهداف آمریکا و چین قرار دارد که عبارتند از «تسلیحاتی که بدون کمک انسان راهی برای رسیدن به هدف خود بیایند» و «ابزار‌های هوش مصنوعی که با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، اهداف خود را شناسایی کنند».

بیشترین قرارداد‌های نظامی در آمریکا و چین به ابزار‌های هوش مصنوعی برای جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و تجسس مربوط است، ازجمله توانایی شناسایی اهداف احتمالی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

وال استریت ژورنال برخلاف واشینگتن تایمز، روی تمرکز آمریکا برای قبضه کردن حوزه نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی مانور می‌دهد و به نمونه‌هایی از این تلاش اشاره می‌کند.

در یک نمونه، ایالات متحده، انگلیس و استرالیا در رزمایش مشترکی که ماه میلادی آوریل برگزار شد، از پهپاد‌های مجهز به هوش مصنوعی استفاده کردند تا حمله پهپادی گروهی به ادوات زمینی مانند تانک، توپخانه‌های خودکششی و خودرو‌های زرهی را تمرین کنند. برگزارکنندگان اعلام کردند که در این رزمایش آن‌ها با ارسال پیام به‌روزرسانی به برنامه‌های هدف‌گیری هوش مصنوعی، توانستند حین عملیات به این پهپاد‌ها آموزش‌های تازه‌ای ارائه دهند.

اوایل سال میلادی جاری هم نهادی که تحقیقات درباره فناوری‌های نوظهور را در ارتش آمریکا مدیریت می‌کند، پیشنهاد قرارداد برای اجرای پروژه‌ای را مطرح کرد که گروه عظیمی از پهپاد‌های بلندشده از زمین، هوا و دریا را تحت هوش مصنوعی هماهنگ می‌کند.

یک مطالعه اخیر روی صد‌ها پرونده تدارکات نظامی مرتبط با هوش مصنوعی که توسط مرکز امنیت و فناوری‌های نوظهور در دانشگاه «جورج تاون» در واشینگتن انجام شد، نشان داد که حدود یک‌سوم از تمام قرارداد‌های اعلام‌شده در ایالات متحده و چین در یک دوره هشت ماهه در سال ۲۰۲۰، برای وسایل نقلیه هوشمند و خودران بود که بیشترین سهم را در هر دو کشور داشت.

این مطالعه نشان می‌دهد که بیشترین قرارداد‌های نظامی در آمریکا و چین به ابزار‌های هوش مصنوعی برای جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و تجسس مربوط است، از جمله توانایی شناسایی اهداف احتمالی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای. در این گزارش آمده است که آمریکا و چین میلیارد‌ها دلار برای تحقیق و توسعه در حوزه هوش مصنوعی اختصاص داده‌اند.

اقدام‌های متقابل برای حفظ بازدارندگی در عرصه فناوری

دست کم طی یک سال اخیر، رقابت در عرصه فناوری‌های نوین، آمریکا و چین را به اتخاذ تدابیر بازدارنده متقابل وادشته است.

در واقع، پیشرفت‌های چشمگیری که چین در حوزه هوش مصنوعی به ویژه در عرصه نظامی داشته، با بازدارندگی قاطع آمریکا مواجه شده است. تازه‌ترین نمونه به چهارشنبه ۱۸ مرداد بازمی‌گردد که «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا، با امضای فرمانی اجرایی، سرمایه‌گذاری جدید آمریکا در چین، در فناوری‌های حساسی مانند تراشه‌های رایانه‌ای را مشمول محدودیت کرد.

محدودیت‌های آمریکا بر بخش فناوری چین، بی آنکه برچسب «تحریم اقتصادی» را با خود داشته باشند، تا حد زیادی همان کار را انجام می‌دهند

این دستور، به وزیر خزانه‌داری آمریکا اجازه می‌دهد که سرمایه گذاری‌های آمریکا در نهاد‌های چینی را در سه بخش نیمه هادی‌ها و میکروالکترونیک، فناوری‌های اطلاعات کوانتومی و سیستم‌های هوش مصنوعی خاص، ممنوع یا محدود کند.

هدف از این دستور جلوگیری از انتقال سرمایه و تخصص آمریکا به چین برای توسعه فناوری‌هایی است که به نوسازی نظامی این کشور کمک و امنیت ملی آمریکا را تضعیف می‌کند. 

اما سابقه اعمال محدودیت آمریکا بر فناوری‌های نوین چین به ماه‌ها قبل از آن باز می‌گردد. از اکتبر گذشته به این سوی، آمریکا به جای آنکه شرکت‌های فناوری برتر چین را مستقیما هدف بگیرد، صادرات همه انواع ریزتراشه و ابزار‌های تولید نیمه رسانه (نیمه هادی) به چین را که در آن‌ها از فناوری آمریکایی استفاده شده است، مشمول اخذ مجوز‌های ویژه کرد و به شهروندان آمریکایی هم هشدار داد که برای همکاری با شرکت‌های چینی باید مجوز بگیرند.

این محدودیت‌ها، بی آنکه برچسب «تحریم اقتصادی» را با خود داشته باشند، تا حد زیادی همان کار را انجام می‌دهند.

در مقابل، پکن هم بیکار ننشسته و این دوئل را به شیوه خود مدیریت می‌کند.

برای مثال، در تاریخ ۹ مرداد، دولت پکن اعلام کرد که برای حفظ توانایی رقابت در عرصه فناوری، از ماه میلادی سپتامبر، دایره کنترل خود را بر صادرات تجهیزات پهپادی تنگ‌تر می‌کند. 

این در حالی است که از ابتدای ماه میلادی جاری (آگوست)، در راستای حراست از امنیت و منافع ملی، دولت پکن بر صادرات هشت قلم از محصولات گالیوم و شش قلم از محصولات ژرمانیوم، محدودیت‌هایی اعمال کرد- اقدامی که به تعبیر تحلیلگران با هدف انتقام جویی از تلاش‌های واشنگتن در راستای مهار پیشرفت‌های فناوری چین انجام می‌شود.

در طرف مقابل، گمان می‌رود که چین هم می‌خواهد با کاهش دسترسی آمریکا و متحدانش به فلزات کاربردی در تولیدات مرتبط با فناوری، موانع ایجاد شده از سوی واشنگتن را کم اثر کند.

همچنین، تصمیم اخیر پکن، به نگرانی درباره احتمال تداوم اعمال محدودیت بر صادرات منابع معدنی نایاب که چین بزرگترین تولیدکننده آن‌ها به شمار می‌رود، دامن زده است.

در ماه میلادی مِی نیز، چین صنایع داخلی خود را از خرید تولیدات شرکت «میکرون» آمریکا که در حوزه ریزتراشه فعالیت می‌کند، منع کرد.