حمل‌ونقل؛ حلقه مفقوده تجارت پایدار محصولات فناورانه

 گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ افزایش توان بخش دانش‌بنیان در تولید و محرزشدن ظرفیت این صنعت برای ورود به عرصه‌های تجاری، دولت را بر آن داشت تا توجهی بیشتر به فعالیت‌های این بخش داشته باشد.

فعالان صنعت دانش‌بنیان بر این باورند در صورت وجود بستر‌های مناسب برای توسعه تولید از نظر تیراژ، می‌توانند راهی هموار برای رسیدن به بازار‌های مقصد صادراتی داشته باشند. این مسیر هموار وابسته به مولفه‌های مختلفی مانند بهبود توان تولید برای پاسخگویی به نیاز داخل و خارج، ایجاد مزیت رقابتی در تولیدات فناورانه و در نهایت همکاری دستگاه‌ها و نهاد‌های ناظر و یا اجرایی برای تسهیل و تسریع فعالیت‌های تجاری بخش دانش‌بنیان است.

برخی از فعالان حوزه دانش‌بنیان نسبت به نگاه نهاد‌های ناظر درباره صادرات محصولات فناورانه گلایه دارند. به گفته آن‌ها، جابه‌جایی کالا‌های فناورانه به دلیل ویژه بودن ساختار این تولیدات، اغلب از طریق هوایی صورت می‌گیرد. عبور این کالا‌ها از گیت‌های خروجی، توضیح دادن به مسئولان فرودگاهی و سایر بروکراسی‌های چنینی، گاه به حدی زمان‌بر است که بازار مقصد به طور کلی از دسترس فعالان خارج شده و در نهایت مجبور به پرداخت جریمه‌های سنگین به دلیل دیرکرد می‌شوند. نبود نگاه صحیح به تولید فناورانه و نحوه تجارت آن، یکی از موانع جدی داخلی است که فعالان صنعت دانش‌بنیان از آن گلایه دارند.

مشکلات لجستیکی پابرجاست

جمشید نفر رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا بر الزام وجود روند مناسب برای حمل‌ونقل کالا‌های صادراتی تاکید کرد و در این‌باره گفت: توسعه صادرات در هر بخش، نیازمند وجود ابزار‌ها و الزامات مختص به خود است. مهم‌ترین و و حیاتی‌ترین مسئله در تجارت خارجی، مباحث مربوط به حمل‌ونقل و لجستیک بوده و نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذر کرد.

وی افزود: ایران سال‌هاست در مسئله تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقلی اعم از ریلی، جاده‌ای، آبی و هوایی، با نقایص زیادی رو‌به روست. در بحث حمل‌ونقل جاده‌ای، ناهمواری مسیر، کمبود جاده مناسب و همچنین نبود کامیون‌های کانتینردار برای انتقال به موقع و صحیح کالاها، از جمله مصائب حاضر است.

نفر ادامه داد: امنیت در تجارت به معنای حفظ ثبات در روابط و توانایی انجام معاهدات است. اگر ایران بخواهد شریک تجاری ایمن و باثبات در مبادلات جهانی شناخته شده و به عنوان صادرکننده و تامین‌کننده اصلی نیاز کالایی سایر کشور‌ها شناخته شود، باید درصدد فراهم کردن بستر‌های لازم آن برآید.

این مسئول اضافه کرد: مشکلات لجستیکی به عنوان مهم‌ترین چالش صادرات در ایران دیده شده است. تا زمانی‌که این مشکلات ادامه‌دار باشد، حتی اگر کالای مناسب و صادرات محور تولید کنیم، نمی‌توانیم در بازار‌های جهانی جایی داشته باشیم؛ چراکه کالا‌ها به شیوه مناسب به مقصد نهایی نمی‌رسند. در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت کشور‌ها به ایران به عنوان یک صادرکننده اصلی و باثبات نگاه کنند.

توسعه در بستر امن محقق می‌شود

توسعه تجارت وابسته به مولفه‌ها متعددی بوده و وجود هر یک از آن‌ها لازم، اما ناکافی است. ابزار‌هایی مانند بستر‌های کارآمد حمل‌ونقل و ترانزیت، کالای صادرات محور، وجود نگاه کلان مدیریتی نسبت به تجارت در بدنه سیاست‌گذاری‌های دولتی و سایر موارد اینچنین  برای دست‌یابی به تراز تجاری مثبت و افزایش صادرات غیرنفتی ایران لازم و ضروری هستند. کارشناسان تجارت معتقدند با وجود دید مثبت دولت نسبت به تجارت خارجی، همچنان مشکلات و دست‌انداز‌های جدی این بخش وجود داشته و دولت برنامه‌ای کارساز برای این مسائل ارائه نکرده است.

علاوه بر تمام نقایص عنوان شده، فعالان بازرگانی تغییرات مکرر بخشنامه‌های اقتصادی و تجاری از سوی دولت، یکی دیگر از دست‌انداز‌های مهم فعالیت بازرگانان است. با این تغییرات مداوم، فرصت‌های مهم صادراتی از دست رفته نمی‌توان از بازار‌های بالقوه بیشترین بهره‌برداری را کرد. این مشکلات در تجارت دانش‌بنیان‌ها بیشتر بوده و هنوز فکری برای رفع آن‌ها نبوده است. نباید فراموش کرد در صورت نبود هر یک از حلقه‌های ضروری برای صادرات مطمئن و باثبات، قطار تجارت به مقصد نهایی خود نخواهد رسید.