دشواری صنایع نوپای دانش‌بنیان برای ورود به بازار

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بازرگانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، مهم‌ترین عامل در نقش اندک دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد کشور را به دلیل ساختار دولتی اقتصاد می‌داند و می‌گوید؛ در کشور‌هایی که قرار است دانش‌بنیان‌ها در آن رشد کنند؛ اقتصاد باید به سمت نوآوری حرکت کند. این در حالی است که در کشور ما اقتصاد و ساختار اقتصاد دولتی در حال استفاده بیشتر از منابع نفت، گاز و معدن است و انگیزه‌ای برای افزایش راندمان ندارد.

یوسف حسن‌پور کارسالاری در گفت‌وگو با خبرنگاراقتصادی آنا در پاسخ به این پرسش که بخش عمده اقتصاد در دست بخش‌های دولتی است و با توجه به نقشی که دانش‌بنیان‌ها در کاهش هزینه‌ها و بهره‌وری دارند، چرا تقاضای بخش‌های دولتی نیز اندک است، اظهارکرد: شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای است که بخش‌های خصولتی  رانت‌ها و مسیر‌هایی برای جبران عدم‌بهره‌وری در اختیار دارند و با استفاده از این رانت‌ها و مسیرها، تراز مالی خود را تنظیم می‌کنند به طور مثال در آبان‌ و در آستانه ورود به سال جدید میلادی که شرکت‌ها باید تراز مالی و ارزی خود را برقرار کنند، نرخ ارز در بازار افزایش می‌یابد و با این افزایش خودبه‌خود تراز ارزی این شرکت‌ها نیز متعادل می‌شود.

عموما شرکت‌های وابسته به دولت رانتی بوده و به دنبال بهره‌وری نیستند

وی افزود: بخش‌های خصولتی که وابستگی کامل به بخش دولتی دارند، انگیزه چندانی برای افزایش بهره‌وری و بهبود شرایط تولید ندارند و به همین دلایل نیز متقاضی محصول، دانش یا ایده شرکت‌های دانش‌بنیانی نیستند. عموماً شرکت‌های وابسته به دولت رانتی بوده و به دنبال بهره‌وری نیستند.

فقط در شرایط رقابتی است که محصول شرکت‌های دانش‌بنیانی متقاضی دارد

حسن‌پور کارسالاری اظهار کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه‌دهنده محصول یا خدماتی هستند که به دلیل استاندارد بالایی که دارند به آن‌ها دانش‌بنیان می‌گویند. این استاندارد به طور معمول توسط تولیدکنندگان یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعیین می‌شود. در شرایطی که بازار خدمات و یا محصولات دانش‌بنیانی رقابتی باشد، طبیعی است که مشتری آن نیز وجود دارد و بخش تقاضای محصولات دانش‌بنیانی فراهم است.

وی افزود: نکته قابل توجه در بحث دانش‌بنیان‌ها در کشور ما این است که همه توجه‌ها معطوف به بخش عرضه است و به سمت تقاضا نمی‌رود در حالی که در اقتصاد تعادل بین عرضه و تقاضا حائز اهمیت است. وقتی یک بخش از عرضه یا تقاضا با مشکل مواجه باشد، طبیعی است که مبادله محصولات دانش‌بنیانی و بازار به خوبی فراهم نمی‌شود.

تضعیف اقتصادی و کاهش تقاضا دلیل حرکت کُند صنایع به سمت نوآوری و فناوری

حسن‌پور کارسالاری خاطرنشان کرد: یکی از دلایل و ریشه‌های کمبود تقاضا برای محصولات دانش‌بنیانی شرایط ضعیف اقتصادی است و در چنین شرایطی طبیعی است که صنایع به سمت نوآوری، فناوری و های‌تک که می‌توانند کسب وکار‌ها را متحول کند، حرکت نمی‌کنند؛ در چنین وضعیتی صنایع معدنی که سود بالاتری دارند اقبال بیشتری دارند.

وی افزود: ارائه خدمات دانش‌بنیانی نیزدر شرایط رقابتی انجام می‌شود و طبیعی است که باید شرایط رقابت فراهم باشد تا به صرفه باشد.

مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بازرگانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی عنوان کرد: به دلیل شرایطی که مختص اقتصاد ماست در برخی از بخش‌های اقتصادی مانند صادرات بسیار ضعیف هستیم و حتی در مورد صادرات محصولاتی مانند پسته و زعفران که از گذشته در آن‌ها مزیت نسبی صادراتی داشته‌ایم نیز سهم ما در بازار جهانی در حال کاهش است؛ بنابراین در صنایع های‌تک که بازار جهانی بسیار رقابتی دارد، طبیعی است که مشکلات ما بسیار بیشتر است.

 کسادی بازار تقاضای محصولات دانش‌بنیانی

وی افزود: صنایع نوپای دانش‌بنیانی با شرایط سخت‌تری برای فعالیت در فضای اقتصادی کشور مواجه هستند و دولت می‌تواند به این صنایع با خرید تولیدات و محصولات آن‌ها کمک کند. 

 حسن‌پور کارسالاری با اشاره به نقش منفی کاهش فعالیت‌ها و پروژه‌های صنعتی - عمرانی در کشور بر خرید و تقاضای محصولات شرکت‌های دانش‌بنیانی بیان کرد: در شرایط محدودیت‌های تأمین مالی دولت، میزان بودجه فعالیت‌های تولیدی وعمرانی کاهش یافته و بخش عمده بودجه کشور صرف پرداخت حقوق و دستمزد‌ها یا واردات مواد اولیه و کالا‌های استراتژیک و اساسی می‌شود.همین دلیلی بر کاهش رونق بازار محصولات دانش‌بنیان شده است.

مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بازرگانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با ضرورت بر هدف‌گذاری های اقتصادی عنوان کرد: یکی از ریشه‌های کمبود تقاضا برای محصولات دانش‌بنیان شرایط ضعیف اقتصادی است. در چنین شرایطی صنایع به سمت نوآوری، فناوری و های‌تک که می‌توانند کسب وکار‌ها را متحول کند، حرکت نمی‌کنند.