ضرورت تغییر از رویکرد رویدادی به فرآیندی در مقوله بازنشستگی

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران در مراسم تجلیل از اعضای هیئت علمی و کارکنان بازنشسته دانشگاه تهران در سال ۱۴۰۱ که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، با تاکید بر اینکه شایسته است رویکرد نسبت به مقوله بازنشستگی به مثابه یک فرآیند باشد و نه یک رویداد؛ اظهار کرد: مقایسه تجربه کشور‌ها و سازمان‌هایی که به مقوله بازنشستگی دارای رویکرد فرآیندی هستند با تجربه جوامعی که نسبت به این مقوله دارای رویکرد رویدادی هستند، بسیار راهگشا است. فرآیند به عنوان مجموعه‌ای از مراحل و گام‌هاست که یک هدف جامع را محقق می‌سازند، در حالی که رویداد یک اتفاق و رخداد نقطه‌ای است که به صورت مقطعی رخ می‌دهد و پایان می‌پذیرد.

با کمال تأسف، نوع نگاه در کشورمان نسبت به مقوله بازنشستگی، یک رویکرد رویدادی است و نه فرآیندی. در این چارچوب، معمولاً تجلیل از بازنشستگان به برگزاری یک مراسم محدود می‌شود.

رئیس دانشگاه تهران با بیان اینکه خیلی از آسیب‌های مرتبط با بازنشستگان به خصوص آسیب‌های اجتماعی، از رویکرد رویدادی نسبت به بازنشستگی نشأت می‌گیرد، اضافه کرد: این در حالی است که بازنشستگی یک فرآیند است که باید از قبل از بازنشستگی آغاز شود، مرحله دوم آن ناظر بر مرحله گذار از اشتغال به بازنشستگی است و مرحله سوم آن به دوران بازنشستگی مربوط می‌شود. هر کدام از این دوره‌ها نیازمند مداخله، مشاوره و برنامه‌ریزی است که سازمان‌های باید بستر‌های آن را فراهم کنند و جامعه هم آمادگی لازم را برای پذیرش نقش‌های جدید بازنشستگان پیدا کند.

وی افزود: برنامه‌ریزی برای بازنشستگی، یک علم در دنیا است، ولی توجه خاصی نسبت به آن نداشته‌ایم. ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی خیلی از مسائلی که در کشور اتفاق می‌افتد، نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها به خصوص در حوزه مسائل اجتماعی، به طور مستقیم یا غیرمستقیم به مقوله بازنشستگی مربوط است و نگاهی که افکار عمومی، بازنشستگان و مسئولان دولتی نسبت به بازنشستگی دارند، در زمینه اثرگذاری این مقوله در فرآیند‌های اجتماعی و اقتصادی بسیار تعیین‌کننده است.

 مقیمی در تبیین چرایی ضرورت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری روی بازنشستگان و توجه به کرامت انسانی ایشان، به آموزه‌های قرآنی و روایات ائمه اطهار علیهم‌السلام در زمینه احترام نسبت به بزرگتر‌ها و پیشکسوتان اشاره کرد و افزود: علاوه بر اینکه احترام و تکریم بازنشستگان یک تکلیف شرعی است، از منظر علم مدیریت هم این موضوع دارای اهمیت و جایگاه بالایی است که از آن تحت عنوان برکت سازمانی یاد می‌کنیم. دعایی که یک همکار بازنشسته برای سازمان، کارکنان و مدیران سازمان می‌کند، به اندازه‌ای دارای ارزش است که هیچ چیز توان رقابت با آن را ندارد. آنچه که تحت عنوان سینرژی و تضایف در تحلیل رفتار سازمانی نام برده می‌شود، همان موضوعی است که ما از آن به عنوان برکت سازمانی یاد می‌کنیم، البته با اثرگذاری بیشتر.

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران ادامه داد: البته برکت سازمانی در دانش بومی علم مدیریت، مفهومی فراتر از تضایف مدنظر غربی‌ها دارد. چراکه در مفهوم برکت سازمانی، به این واقعیت که دعای یک همکار بازنشسته می‌تواند به کار ما در سازمان برکت دهد اعتقاد داریم و جزو باورمندی ما در سازمان است. این باورمندی با حساب و کتاب‌های اقتصادی هم جور درنمی‌آید چراکه یکی از راه‌های تفضل الهی این است که دیگران در حق ما دعا کنند و چه دعایی بهتر از دعای پیشکسوتان. بازنشستگان دانشگاه تهران نیز بزرگان خانواده بزرگ دانشگاه تهران هستند و حتماً دعای آن‌ها در حق فرزندان‌شان مستجاب می‌شود.

مقیمی، یک دلیل دیگر اهمیت تکریم بازنشستگان را ناظر بر ضرورت انتقال تجربه و دانش ایشان به نسل جدیدی از نیرو‌ها در سازمان دانست و بیان کرد: تجربه بازنشستگان را باید غنیمت بشماریم. تجربه‌ای که بازنشستگان در طول دوران خدمت کسب کرده‌اند، هیچ بدیل و جایگزینی ندارد. این دانش باید به سطوح دیگر سازمان منتقل شود تا زمینه بسیاری از تحولات و جلوگیری از بسیاری از اشتباهات را فراهم آورد.

رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر مستندسازی تجربه بازنشستگان و پیشکسوتان دانشگاه توسط شبکه تلویزیون اینترنتی و همچنین روابط عمومی دانشگاه تهران، گفت: دوران بازنشستگی، زمان خوبی برای بازگویی و مستند کردن تجربیات اساتید و کارکنان بازنشسته است. البته شخصاً در مدت یکسال گذشته به همراه برخی همکاران به دیدار اساتید و کارکنان مختلفی در منزل ان‌ها رفته‌ام و ساعت‌ها با این عزیزان گفتگو کرده‌ام. در این دیدار‌های دوره‌ای که با حضور در منزل اساتید پیشکسوت داشته‌ایم، برخی اساتید به بیان تجربه‌هایی می‌پرداختند که اولین بار بود می‌شنیدیم و بسیار درس‌آموز بود. البته مشروح این ملاقات‌ها و گفتگو‌ها در اخبار دانشگاه منعکس شده است.
دکتر مقیمی با توصیه به معاونان و مدیران کل ستادی دانشگاه و همچنین رؤسای دانشکدگان و دانشکده‌ها مبنی بر اینکه حداقل ماهانه یک ملاقات با اعضای هیأت علمی پیشکسوت و کارکنان بازنشسته در محل منزل ایشان داشته باشند، تاکید کرد: این دیدار‌های صمیمانه در روحیه این پیشکسوتان بسیار اثرگذار و برای مدیران نیز درس‌آموز است. البته علاوه بر این، لازم است فرصت‌های دیدار با بازنشستگان و پیشکسوتان را در محیط دانشگاه هم فراهم کنیم.

رئیس دانشگاه تهران، تحقق انتقال فرهنگ از یک نسل به نسل دیگر را به عنوان یک ضرورت برای تکریم بازنشستگان مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: یک علت اینکه برخی جوانان و نوجوانان امروز با گذشته خود ارتباط برقرار نمی‌کنند، بخاطر این است که معمولاً فضای مناسبی برای بیان تجربیات بزرگتر‌ها و پیشکسوتان در سطح خانواده، اقوام، سازمان و جامعه ایجاد نمی‌شود. اگر بازنشستگان تکریم مالی، روانی و بهداشتی نشوند، آمادگی لازم برای انتقال مخزن مؤلفه‌های فرهنگی و تجربه‌ای ایشان به نسل بعدی نیز فراهم نمی‌شود و در این صورت، شاهد انقطاع فرهنگی خواهیم شد و مستند آن همانی خواهد شد که به اشکال گوناگون در جامعه شاهد هستیم.

 مقیمی در پایان خطاب به بازنشستگان سال ۱۴۰۱ دانشگاه تهران، بیان داشت: این نهاد آبرومند حاصل تلاش گذشتگان ما است. شما نسل دوره انقلاب و دفاع مقدس بودید و یک دوره پرافتخاری را گذراندید. شکل‌گیری بخشی از ریشه‌های نماد آموزش عالی و همچنین شکل‌گیری نقاط درخشان انقلاب اسلامی نتیجه ارزشمند زحمات شما است.

رئیس دانشگاه تهران در پایان به مدیرکل رفاه و سلامت دانشگاه دستور داد تا شرایط اقامت رایگان سه روزه در مجموعه فرهنگی دانشگاه تهران در مشهد مقدس برای ۱۳۰ عضو هیئت علمی و کارمند دانشگاه تهران که در سال ۱۴۰۱ بازنشسته شده‌اند، به همراه اعضای خانواده ایشان فراهم شود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، احمد نوحه‌گر، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه "بازنشستگی، انتهای خدمت نیست"، گفت: قطعاً آینده‌ای پیش روی بازنشستگان است که با درایت و برنامه‌ریزی خود بازنشستگان شکل می‌گیرد، به گونه‌ای که پس از بازنشستگی در حوزه‌های دیگر مشغول به کار شوند. بازنشستگان می‌توانند مشاوران خوبی برای مدیران باشند چراکه چند دهه به عنوان خادمان علم تلاش کرده‌اند.

وی همچنین سیاستگذاری مدیریت جاری دانشگاه برای تقویت ارتباط دانشگاه و جامعه را الگویی برای سایر دانشگاه‌ها برشمرد و گفت: در راستای این سیاست، علاوه توسعه زیرساخت‌های دانشگاه و تقویت بدنه هیأت علمی و کارکنان، توسعه زیرساخت‌های فیزیکی از جمله راه‌اندازی مراکز فرهنگی و پردیس‌های علم و فناوری در مشهد مقدس، قشم، اروند، خلیج گرگان، بافق و دیگر نقاط هدفگذاری شده در کشور مورد توجه قرار دارد. ضمن اینکه توسعه مراکز رفاهی برای بهره‌مندی بیشتر کارکنان شاغل و بازنشسته در دستور کار است.

سید رسول حسینی هاشم‌زاده، مدیرکل منابع انسانی دانشگاه تهران نیز در آئین تجلیل از ۱۳۰ عضو هیئت علمی و کارمند دانشگاه تهران که در سال ۱۴۰۱ بازنشسته شده‌اند، گفت: از این تعداد، ۴۲ نفر عضو هیأت علمی و ۸۸ نفر کارمند هستند. در سه سال گذشته نیز ۱۰۲ هیئت علمی و ۲۹۲ کارمند دانشگاه تهران به مقام بازنشستگی نائل آمده‌اند.

وی تعداد کل اعضای هیئت علمی و کارمندان شاغل دانشگاه تهران در حال حاضر را پنج هزار و ۷۹۹ نفر اعلام کرد و گفت: ۵۸ درصد شاغلان دانشگاه تهران از مشمولین صندوق تأمین اجتماعی و بقیه از مشمولین صندوق بازنشستگی کشوری هستند. میانگین سنی اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران در حال حاضر ۵۰ سال و میانگین سنی کارمندان نیز ۴۷ سال است.