کاربرد زنجیر صنعتی و انواع آن کدام‌اند؟

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، زنجیرهای صنعتی یکی از ضروری‌ترین قطعات در بسیاری از تجهیزات و ماشین‌آلات هستند. آن‌ها مشابه قطعه کوپلینگ در اتصال دو عدد شفت، برای انتقال نیرو بین دو چرخ‌دنده یا سایر قطعات مکانیکی استفاده می‌شوند. زنجیر صنعتی در انواع مختلفی تولید می‌شود که هرکدام دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند. در ادامه کاربرد هریک از این مدل‌ها و موادی که در تولید آن‌ها استفاده می‌شوند بررسی و بیان خواهند شد.

انواع زنجیر صنعتی

انواع این محصول را می‌توان براساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد. برخی از رایج‌ترین انواع زنجیر‌های مورداستفاده در صنایع عبارت‌اند از:

• زنجیرهای تک‌ردیفه: این نوع زنجیر از یک ردیف پیوند تشکیل شده است. زنجیرهای تک ردیفه ساده، سبک و کم‌هزینه هستند. بااین‌حال آن‌ها قدرت و مقاومت کمتری نسبت‌به زنجیرهای دو ردیفه دارند.
• زنجیرهای دوردیفه: این نوع زنجیر دو ردیف پیوند در ساختار خود دارد. زنجیرهای دو ردیفه قدرت و مقاومت بیشتری نسبت‌به زنجیرهای تک‌ردیفه دارند، اما آن‌ها سنگین‌تر و گران‌تر هستند.
• زنجیرهای سه‌ردیفه: این نوع زنجیر از سه ردیف برای تحمل بار و فشار کمک می‌گیرد. زنجیرهای سه‌ردیفه قدرت و مقاومت بسیار زیادی دارند. این نوع زنجیرها سنگین‌ترین و گران‌ترین نوع زنجیر صنعتی هستند.

انواع زنجیر‌های صنعتی براساس شکل لینک‌ها به‌صورت زیر هستند:

• زنجیر غلتکی: دارای لینک‌هایی با غلتک است که روی ‌دنده‌ها می‌چرخند. این ویژگی باعث کاهش اصطکاک بین زنجیر و چرخ‌دنده‌ها و افزایش عمر زنجیر می‌شود.
• زنجیر شیاردار: دارای لینک‌هایی با شیار است که این شیار باعث افزایش استحکام زنجیر و کاهش لرزش آن می‌شود.
• زنجیر دندانه‌دار: دارای لینک‌هایی با دندانه است که روی چرخ‌دنده‌ها قرار می‌گیرند. باعث افزایش قدرت کششی زنجیر و کاهش سروصدای آن می‌شود.

در ادامه به معرفی برخی از مدل‌های رایج این قطعه در صنایع مختلف می‌پردازیم.

زنجیر غلتکی صنعتی

این قطعه یک نوع زنجیر است که از یک‌سری غلتک‌های به‌هم‌پیوسته و دنده زنجیر تشکیل شده است. این غلتک‌ها ممکن است از مواد مختلفی مانند فولاد، پلاستیک یا لاستیک در اندازه‌ها و اشکال مختلف ساخته شوند. زنجیر غلتکی صنعتی برای انتقال مواد در کاربردهای مختلف مانند تولید، انبارداری و بسته‌بندی استفاده می‌شود. این نوع زنجیر دارای مزایای متعددی نسبت‌به سایر انواع زنجیر است. این مزایا شامل موارد زیر می‌شوند:

• انعطاف‌پذیری: این مدل زنجیر می‌تواند در اشکال و جهت‌های مختلفی خم شود. این مورد آن را به گزینه‌ای مناسب برای کاربردهایی که نیاز به حرکت مواد در اطراف موانع یا در محیط‌های منحنی‌شکل دارند تبدیل می‌کند.
• قدرت: این قطعه می‌تواند بارهای سنگین را حمل کند که آن را برای کاربردهایی که نیاز به ظرفیت حمل‌ونقل بالا دارند ایده‌آل می‌کند.
• دوام: زنجیر غلتکی صنعتی می‌تواند در برابر سایش و پارگی مقاومت کند. این ویژگی باعث می‌شود تا این مدل در جاهایی که نیاز به دوام طولانی وجود دارد استفاده شود.

این زنجیر در انواع مختلفی موجود است که هرکدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. برخی از انواع رایج زنجیر غلتکی صنعتی عبارت‌اند از:

• زنجیر سنگین: این مدل زنجیر برای حمل بارهای سنگین طراحی شده است.
• زنجیر غلتکی سبک: این نوع زنجیر برای حمل بارهای سبک طراحی شده است.
• زنجیر ضدزنگ: این نوع زنجیر برای کاربردهایی که در معرض خوردگی قرار دارند طراحی شده است.
• زنجیر غلتکی پلاستیکی: این نوع زنجیر برای کاربردهایی که دنده زنجیر در معرض خوردگی یا سایش قرار دارد طراحی شده است.

زنجیر صنعتی دندانه‌دار یا شاخک‌دار

این نوع زنجیر به‌دلیل داشتن شاخک‌هایی در طرفین خود، انعطاف‌پذیری و قدرت بیشتری نسبت‌به زنجیرهای معمولی دارد. این شاخک‌ها باعث می‌شوند که زنجیر بتواند در زوایای مختلف حرکت کند و با اجسام مختلف به‌راحتی درگیر شود. زنجیر صنعتی شاخک‌دار در انواع مختلفی تولید می‌شود که هریک برای کاربرد خاصی مناسب هستند. این زنجیرها معمولاً از فولاد یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شوند و در برابر سایش و خوردگی مقاوم هستند.

از این نوع در صنایع مختلفی ازجمله صنایع معدن، ساخت‌وساز، حمل‌ونقل و کشاورزی استفاده می‌شود. از کاربردهای این زنجیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انتقال قدرت و حرکت بین اجزای مختلف دستگاه‌ها و ماشین‌آلات
• حمل‌ونقل مواد و مصالح سنگین
• لیفتینگ و جابه‌جایی اجسام
• اتصال و مونتاژ قطعات

تسمه تایم و زنجیر تایم صنعتی

این دو قطعه برای ایجاد هماهنگی بین بخش‌های مختلف موتور در صنعت استفاده می‌شوند. یکی از این قطعات، معمولاً از زنجیر فولادی و دیگری از تسمه لاستیکی تشکیل می‌شود. تسمه تایم صنعتی  و زنجیر تایم هر دو برای انتقال قدرت از میل‌لنگ به سوپاپ‌ها در موتورهای احتراق داخلی استفاده می‌شوند. هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. مزایای تسمه تایم عبارت‌‎اند از:

• سبک‌تر و کم‌صداتر از زنجیر صنعتی تایم
• قیمت ارزان‌تر
• نصب آسان‌تر از زنجیر تایم

معایب این قطعه نیز به‌صورت زیر هستند:

• عمر کمتر نسبت‌به زنجیر
• اگر پاره شود می‌تواند آسیب جدی به موتور وارد کند.

مزایای زنجیر‌های تایم نسبت‌به تسمه به شرح زیر هستند:

• داشتن عمر طولانی‌تر
• اگر پاره شود معمولاً آسیب کمتری نسبت‌به تسمه وارد می‌کند.

معایب زنجیر تایم نیز عبارت‌اند از:

• سنگین‌تر بودن و سروصدای بیشتر
• گران‌تر بودن نسبت‌به تسمه
• فرایند نصب دشوارتر

جنس زنجیر صنعتی

جنس زنجیرهای صنعتی معمولاً از مواد زیر است:

• فولاد: رایج‌ترین ماده برای ساخت زنجیرهای صنعتی است. این ماده استحکام و دوام بالایی دارد و می‌تواند در برابر بارهای سنگین مقاومت کند. زنجیرهای فولادی معمولاً برای کاربردهای سنگین مانند لیفتینگ و انتقال مواد استفاده می‌شوند.
• فولاد ضدزنگ: در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است. این امر آن را برای کاربردهایی که در معرض محیط‌های مرطوب یا خورنده هستند، مانند صنایع غذایی و داروسازی مناسب می‌کند. زنجیرهای فولادی ضدزنگ معمولاً برای کاربردهای سبک‌تر مانند حمل‌ونقل و بسته‌بندی استفاده می‌شوند.
• پلیمر: زنجیرهای پلیمری از موادی مانند پلی‌اتیلن یا پلی‌پروپیلن ساخته می‌شوند. پلیمرها می‌توانند در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم باشند. زنجیرهای پلیمری معمولاً برای کاربردهایی که در معرض محیط‌های تمیز یا خشک هستند، مانند صنایع نساجی و بسته‌بندی استفاده می‌شوند.

انتخاب جنس مناسب زنجیر و کوپلینگ به عوامل مختلفی ازجمله نوع کاربرد، محیط کاری و بودجه بستگی دارد.

نکات مهم قبل از خرید زنجیر صنعتی

قبل از خرید زنجیر موردنیاز خود، نکات مهمی وجود دارد که باید در نظر بگیرید. این نکات عبارت‌اند از:

• نوع زنجیر: زنجیرهای صنعتی در انواع مختلفی موجود هستند. ازجمله زنجیرهای فولادی، زنجیرهای آلومینیومی و زنجیرهای پلاستیکی. هر نوع زنجیر کاربرد خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال زنجیرهای فولادی برای کاربردهای سنگین مانند جرثقیل‌ها و لیفتراک‌ها استفاده می‌شوند، درحالی‌که زنجیرهای آلومینیومی برای کاربردهای سبک‌تر مانند ماشین‌آلات بسته‌بندی استفاده می‌شوند.
• اندازه زنجیر: اندازه زنجیر با قطر آن مشخص می‌شود. اندازه زنجیر مناسب را براساس نیازهای خاص خود انتخاب کنید. به‌عنوان مثال اگر زنجیر را برای انتقال بار سنگین استفاده می‌کنید، به زنجیری با قطر بزرگ‌تر نیاز خواهید داشت.
• طول زنجیر: طول زنجیر براساس نیازهای خاص شما تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال اگر زنجیر را برای اتصال دو دستگاه استفاده می‌کنید، باید طول آن را به‌گونه‌ای انتخاب کنید که دستگاه‌ها را به‌درستی متصل کند.
• جنس زنجیر: جنس زنجیر براساس مقاومت و ماندگاری آن تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال اگر زنجیر را برای کاربردهای سنگین استفاده می‌کنید، به زنجیری با جنس مقاوم‌تر نیاز خواهید داشت.
• قیمت زنجیر: قیمت زنجیر صنعتی باساس نوع، اندازه، طول و جنس آن تعیین می‌شود.

هنگام خرید این قطعه مهم است که تمام این عوامل را در نظر بگیرید تا زنجیر مناسب را برای نیازهای خود انتخاب کنید.