زیردریایی‌هایی که زیر دریا تاب نیاوردند!

خبرگزاری علم و فناوری آنا، هدا عربشاهی؛ زیردریایی، همان‌طورکه که از نامش پیدا است نوعی کشتی است که زیر آب حرکت می‌کند و با زیردریاپیما که توانایی محدودتری زیر آب دارد، متفاوت است. هرچند طراحی زیردریایی در قرن نوزدهم مطرح و در نیروی دریایی بعضی کشورها به‌خدمت گرفته شد و اولین‌بار طی جنگ جهانی اول (از ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸) به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت باوجوداین، زیردریایی‌های آزمایشی از قرن‌ها قبل ساخته شده بودند که یا نتایج ناموفقی داشتند یا موفقیت‌های محدودی به‌دست آورده بودند.

سال ۱۵۷۸، ویلیام بورن، ریاضی‌دان انگلیسی، در کتابش با عنوان «اختراعات یا وسایل» یکی از اولین طرح‌ها را برای وسیله ناوبری زیر آب ثبت کرد. چندسال بعد، در ۱۵۹۶ جان ناپیر، ریاضی‌دان اسکاتلندی در کتابش باعنوان «اختراعات مخفی‌» می‌نویسد: «این اختراعات علاوه‌بر‌اینکه ابداعی برای زیر آب‌ رفتن هستند، تدبیرها و راهکارهای دیگری را برای آسیب‌رساندن به دشمنان خداوند ارائه می‌کنند. امیدوارم که عملی‌اش کنم.» البته معلوم نیست که آیا او هرگز این ابتکار را اجرا کرده است یا خیر.

خِرونیمو دِ آیانز-ی بیامونت، مخترع و دانشمند اسپانیایی سده‌های شانزده و هفده میلادی هم طرح‌های دقیقی را برای دو نوع وسیله نقلیه زیردریایی نوسازی‌شده با هوا ارائه کرد. این زیردریایی‌ها به پاروها، هواکش‌های شناور مستقل که با پمپ‌های داخلی کار می‌کردند، روزنه‌ها و همچنین دستکش‌هایی ویژه خدمه برای دستکاری اشیاء زیر آب مجهز بودند. آیانز قصد داشت از این زیردریایی‌ها در جنگ استفاده کند و از آنها برای نزدیک‌شدن به کشتی‌های دشمن بی‌آنکه شناسایی شود بهره ببرد تا به‌این‌ترتیب، بتواند مواد منفجره باروتی را روی بدنه این کشتی‌ها نصب کند. دِ آیانز همچنین یک لباس غواصی با پمپ هوا طراحی کرده بود. هرچند او دانشمند و مخترع بزرگی بود اما کمتر کسی نامش را شنیده و ازاین‌رو، اغلب از او با لقب «داوینچی فراموش‌شده اسپانیا» یاد می‌کنند.

اولین زیردریایی که اطلاعات موثقی از ساخت آن وجود دارد را کورنلیس دربل، مخترع هلندی در سال ۱۶۲۰ در دربار جیمز اول انگلستان طراحی کرد و ساخت. این زیردریایی با حرکت پاروهایی که از داخل به بیرون بدنه راه داشتند حرکت می‌کرد.

اواسط سده هجدهم، بیش‌از ۱۲ اختراع برای زیردریایی‌ها و زیردریاپیماها در انگلستان ثبت شد و در سال ۱۷۴۷ میلادی، ناتانیل سیمونز اولین نمونه شناخته‌شده استفاده از مخزن آب توازن (مخزن بالاست) را ثبت کرد و ساخت. مخزن آب توازن، محفظه‌ای داخل قایق، کشتی یا سایر سازه‌های شناور است که آب را در خود نگه می‌دارد و به‌عنوان ابزار موازنه برای ایجاد پایداری هیدرواستاتیکی برای شناور، کاهش یا کنترل سازه‌های شناور ازجمله زیردریایی استفاده می‌شود. به‌عبارت دیگر، در قسمت‌های مشخصی از کشتی و زیردریایی مخازن بزرگی تعبیه می‌شود که در حالت کم‌باری یا بی‌باری این مخازن را با آب شور یا شیرین مبدا پر می‌کنند تا با افزایش وزن کشتی، تعادل و مانور کشتی، در مسیر حرکت، حفظ شود.

سیمونز در طراحی مخزن آب توازن، از کیسه‌های چرمی استفاده کرده بود که می‌توانستند تا حدی با آب پر شوند که زیردریایی به‌راحتی زیر آب برود. او همچنین، از سازوکاری برای راندن آب از کیسه‌ها و بیرون‌آمدن مجدد سازه استفاده می‌کرد. سال ۱۷۴۹، مجله جنتلمن گزارش داد که جووانی بورلی، ریاضی‌دان و فیزیکدان ایتالیایی در سال ۱۶۸۰ طرح مشابهی را پیشنهاد کرده بود و بنابراین، ارتقای طرح‌های او برای بیش‌از یک قرن راکد مانده بود.

 اولین زیردریاپیمای کاربردی

لاک‌پشت (تارتل) اولین زیردریاپیمای جهان است که سابقه استفاده مستند در جنگ را دارد. این سازه با ظرفیت حمل یک نفر، شکلی شبیه بلوط داشت. دیوید بوشنل، مخترع آمریکایی در سال ۱۷۷۵ تارتل را به‌عنوان وسیله‌ای برای چسباندن مواد منفجره به کشتی‌ها ساخت تا علیه نیروی دریایی سلطنتی انگلستان در طول جنگ انقلابی آمریکا استفاده شود. جاناتان ترامبول، فرماندار کنکتیکت، این اختراع را به جرج واشنگتن توصیه کرد و او برای توسعه و آزمایش دستگاه بودجه‌ای در اختیار بوشنل گذاشت.

چند تلاش با‌استفاده از زیردریاپیمای لاک‌پشت برای چسباندن مواد منفجره به قسمت‌های زیرین کشتی‌های جنگی بریتانیا در بندر نیویورک در سال ۱۷۷۶ انجام شد که همه آنها شکست خوردند و این سازه اواخر همان سال به‌دست‌ انگلیسی‌ها غرق شد. بوشنل درنهایت ادعا کرد که دستگاه را بازیابی کرده است، اما سرنوشت نهایی آن مشخص نیست. بعدها نسخه‌هایی از لاک‌پشت ساخته شد که امروزه در موزه رودخانه کنتیکت، کتابخانه و موزه نیروی زیردریایی ایالات متحده، موزه زیردریایی نیروی دریایی سلطنتی و موزه اقیانوس‌شناسی موناکو به نمایش گذاشته شده‌اند.

بقایای اولین زیردریایی موجود

سال ۱۸۵۰ میلادی، مهندس و مخترع آلمانی سباستین ویلهلم باوِر موفق شد اولین زیردریایی امروزی را طراحی کند و خودش آن را اول فوریه ۱۸۵۱ در شهر کیل آلمان زیر آب آزمایش کرد که البته درطول آزمایش، این زیردریایی دچار نقص تجهیزات شد و در اعماق گودالی به عمق ۱۸.۵ متر پایین بندر کیل غرق شد. باوِر و دو همراهش سرنشینان این زیردریایی بودند که در نتیجه نفوذ فشار هوا توانستند دریچه را بازکنند و خودشان را نجات دهند. سال ۱۸۸۷ لاشه زیردریایی کشف شد و در ۵ جولای ۱۸۸۷ در آکادمی نیروی دریایی در کیل به نمایش درآمد. این زیردریایی که براندتاخر نام دارد و ۸.۰۷ متر طول و حداکثر عرض آن ۲.۰۲متر است قدیمی‌ترین زیردریایی شناخته‌شده باقی‌مانده در جهان است که بعدها با هزینه‌ای معادل ۵۰میلیون یوروی امروزی بازسازی شد و درحال‌حاضر، در موزه ارتش آلمان در درسدن نگهداری می‌شود.