آموزش‌ فعلی دانشگاه‌ها حل‌کننده نیاز دیگر کشورهاست/ میان‌رشته‌ای‌ها جایگزین رشته‌های کم‌اهمیت‌ شوند

علی آدمی، معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا با بیان اینکه باید به سمت آموزش کیفی علوم انسانی حرکت کنیم، اظهار کرد: توجه همزمان به مولفه‌های کمی و کیفی در علوم انسانی مهم است و به برندسازی آن منجر می‌شود. 

وی افزود: کمیت و کیفیت آموزش علوم انسانی در دانشکده‌های فنی و علوم پزشکی و پایه متفاوت است و قطعا آموزش دانشگاه علوم انسانی با دانشگاه‌های ماموریت گرا در دیگر حوزه‌ها هم تفاوت‌هایی دارد. 

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: اکنون در عصر رقابتی در حوزه آموزش کار می‌کنیم، مراجع رسمی آموزش در دهه‌های گذشته با عملکرد منحصربه‌فرد تحت حمایت نهاد‌های رسمی فعالیت می‌کردند؛ اما امروزه اینگونه نیست و بسیاری از نهاد‌های غیررسمی به کار آموزش می‌پردازند. کشور دارای پلتفرم ها، اپلیکیشن‌ها و حتی سازمان‌های داخلی و بین المللی فعال در حوزه آموزش است و آموزش فقط به صورت استاد در کلاس درس صورت نمی‌گیرد. 

آدمی درباره تحول کنونی آموزش در ساختار‌های دانشگاه گفت: ابزارها، محتوا‌ها و حتی اهداف ساختاری دانشگاه‌ها تغییر پیدا کرده اند. زمانی آموزش صرفا برای آموزش و زمانی برای پژوهش است، گاهی اهداف از آموزش دستیابی به پژوهش و گاهی دیگر توانمندسازی حل مسئله است. 

وی با بیان اینکه آموزش ناظر به یک توانمندسازی است، تأکید کرد: به منظور توانمندسازی جامعه گاهی آموزش‌ها برای تشکیل گفتمان صورت می‌گیرد و گاهی اوقات برای دستیابی به گفتمان علمی یا فرهنگی آموزش‌ها جهت دهی می‌شود. برای مثال، شاهد تحول آموزش در بستر مجازی در دوران کرونا بوده ایم که در حال حاضر خواه و ناخواه باید از این نوع آموزش استفاده کنیم، البته سال‌های گذشته بحث آموزش مجازی مانند تبادل استاد، تبادل دانشجو، برگزاری دوره‌های مجازی، کارگاه‌های آموزشی و حتی کلاس‌ها در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا در حال انجام بود، اما به جدیت امروزه انجام نمی‌شد. 

اعتبار مدرک آموزش‌های مجازی 

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد: تغییر و تحول جدی در روند برگزاری آموزش به شیوه مجازی را پس از کرونا شاهد بوده ایم، به صورتی که امروزه فضای کالبدی دانشگاه تحت تغییر و تحول قرار گرفته است. برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا و انیستیتو‌های آموزشی که مدارک شان مورد تأیید بخش صنعت و بخش اقتصادی است، با عضوگیری در فضای وب کلاس برگزار می‌کنند و از اقصی نقاط دنیا در کلاس درس می‌خوانند و در نهایت مدرک دریافت می‌کنند و حتی مدرک‌های آن‌ها معتبرتر از دانشگاه‌های حضوری است؛ بنابراین به عنوان یک دانشگاه علوم انسانی باید با بسیاری از فضا‌های مجازی، اپلیکیشن ها، پلتفرم‌ها ارتباط خوبی در جهت رقابت پذیری برقرار کنیم. 

رقابت سنگین بخشی خصوصی در آموزش 

آدمی درباره جایگاه علوم انسانی در کشور گفت: آموزش‌های حوزه علوم انسانی باید از وزانت، صلابت و علمی بودن برخوردار باشد تا دانشجو برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های مدنظر خود احساس نیاز کنند. امروز شاهد رقابت‌های سنگین بخش خصوصی در حوزه‌های آموزش یادگیری زبان، استاد‌های بیرونی، پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌ها هستیم. 

وی بیان کرد: از آنجایی که فضای آموزش نسبت به گذشته در حوزه‌های کالبدی، ظاهری و محتوایی با تحول جدی همراه بوده است و یادگیری تعاملی در فضای مجازی شکل نمی‌گیرد؛ بنابراین باید به تقویت آموزش بپردازیم. همچنین، باید از آمار و ارقامی که کمک کننده نیستند فاصله بگیریم تا به سمت کیفی سازی آموزش حرکت کنیم.

آدمی افزود: کیفی سازی آموزش به معنای آموزش جدی و دقیق است که از درون آن مسئله شناسی پژوهی خارج می‌شود. اگر یک آموزش جدی و صحیح نداشته باشیم، از درون آن مسئله شناسی پژوهشی بیرون نمی‌آید. حتی اگر بخواهیم کار پژوهشی و پروژه‌ای انجام دهیم و به سمت پروژه‌های کیفی و عمیق و مسئله پژوهی پیش برویم باید به آموزش بها دهیم؛ بنابراین کیفیت آموزش در ارائه ایده‌های خلاقانه پژوهشی امر حیاتی است. 

وی ادامه داد: دستیابی به آموزش صحیح از قبیل کیفی سازی، متنوع سازی و به‌روزرسانی و تولید منابع جدید یکی از بحث‌های نظریه پردازی و ایده پردازی در حوزه علوم انسانی است که باید به سمت به روزرسانی منابع در حوزه علوم انسانی گام برداریم.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی تأکید کرد: باید فرآیند‌های تسهیل کننده آموزش صحیح یعنی آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها را ایجاد کرده و ارتقا دهیم که اگر علمی و نیازمحور نباشند، حتماً مسیر نادرست آموزشی را پیش می‌برند. برای مثال، باید آیین نامه قوی برای حمایت از نخبگان و دانشجویان استعداد درخشان را تدوین کنیم. 

تفکر علوم انسانی؛ الگوی موفق در کشور‌های پیشرفته 

آدمی اظهار کرد: آمایش کمی و کیفی استاد، دانشجو و رشته متناسب با ظرفیت‌های بومی جهت هدفمند سازی آموزش امر مهمی است. مثلا در حوزه علوم انسانی برایمان مهم است که منزلت علوم انسانی را برگردانیم. در حال حاضر بسیاری از دانش آموزان مستعد ما در مدارس به سمت تحصیل در علوم انسانی نمی‌روند؛ چراکه جایگاه علوم انسانی مشخص نیست یا نتوانسته کاربردی و کارآمدی بودن خودش را نشان دهد. در حالی که در کشور‌های پیشرفته دنیا برعکس است. اگر به مقامات و حاکمیت، مدیران و مدل‌های توسعه آن‌ها نگاه کنید، متوجه می‌شوید تفکر علوم انسانی در آن‌ها ساری و جاری است و به عنوان یک افق و موتور محرکه در نظر گرفته می‌شود. 

وی گفت: داوطلبان کنکوری باید با فضا و استادان علوم انسانی آشنا شوند تا ذهنیت خود را به سمت این رشته هدایت کنند، در حال حاضر توصیه مشاوره‌های تحصیلی دور کردن دانش آموزان از علوم انسانی است که برای حل مسئله نیازمند آسیب شناسی جدی در حوزه علوم انسانی هستیم، باید کاربردی کردن علوم انسانی را مدنظر قرار دهیم تا همانند علوم دیگر بتواند اجتماع، صنعت، اقتصاد و فرهنگ را خویش را در جامعه تعریف کند. 

آدمی گفت: آسیب شناسی علوم انسانی در کشور ما جنبه تاریخی دارد و باید در مورد آن صحبت شود. حوزه علوم انسانی گفتمانی است و به علت ماهیت و محتوا، نمی‌تواند مانند علوم دقیق به صورت عینی و در لحظه توضیح بدهد؛ بنابراین باید به اجماع نظر در حوزه علوم انسانی دست یابیم. 

وی تأکید کرد: باید رشته‌های مورد نیاز جامعه را پدید آوریم و میان رشته‌ای‌ها را جایگزین رشته‌های کم اهمیت‌تر کنیم که نشان از کیفی سازی آموزش دارد و به اینصورت فارغ التحصیلان جذب بازار کار شوند و گره از مسائل کشور باز کنند. در بحث کیفی سازی دو بحث اجماع و تفاهم نظر بر مأموریت گرایی دانشگاه‌ها مهم است.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد: دارای نسل‌های مختلف دانشگاه هستیم و اکنون صحبت از نسل چهارم و پنجم در دانشگاه‌های معتبر در کشور‌های پیشرفته است. بسیار مهم است که اگر بخواهیم یک آموزش کیفی داشته باشیم، ابتدا مأموریت کلان دانشگاه در حوزه علوم انسانی ناظر به نسل‌های دانشگاهی در دنیا را تعریف کنیم و بعد اگر در نسل دانشگاهی جای گرفتیم آموزش مبتنی بر آن نسل، راهبرد و اهداف را مدنظر قرار بدهیم. یک اجماع نظر و توافق با اساتید، دانشجویان و دانش آموختگان و هر کسی که در حوزه علوم انسانی است، پیدا کنیم که بخواهیم در قالب این نسل حرکت کنیم تا آموزش مبتنی بر نسل داشته باشیم.

آموزش تحولی باید توان حل مسئله داشته باشد 

آدمی با بیان اینکه دانشگاهی در حوزه آموزش سرآمد است که بتواند شاگردپروری، مرجعیت علمی و نشاط آموزشی ایجاد کرده باشد، تأکید کرد: با وجود شرایط محیطی چاره‌ای جز آموزش تحولی نداریم، تحقق این موضوع نیازمند پیوست‌های مهم از جمله حل مسئله است، آموزش تحولی باید توان حل مسئله داشته باشد؛ بنابراین نیازمند آموزش نیاز محور هستیم و برای دستیابی به آموزش مناسب باید تقاضا محوری را جایگزین عرضه محور کنیم، به اینصورت که صنایع بیرونی، از مراکز علمی و دانشگاه‌ها طلب نیاز کنند تا بتوانیم متناسب با نیاز آن‌ها آموزش‌ها را پیش ببریم. 

وی با تأکید بر لزوم کاربردی شدن آموزش‌ها ادامه داد: باید از آموزش‌های نظری صرف فاصله بگیریم و مهارت‌ها را به صورت همزمان در رشته‌های پزشکی، مهندسی و علوم انسانی ارتقا دهیم و توجه داشته باشیم بخش قابل توجهی از واحد‌های یک دانشجو در رشته تحصیلی، مهارتی است. یعنی، مهارت‌هایی که لازم است یک دانشجو همزمان که رشته خودش را به صورت آکادمیک می‌خواند، بخشی از واحد‌ها را به صورت کارگاهی، کارورزی دنبال کند.

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی درباره اقدامات انجام شده دانشگاه پیرامون مهارت محوری کردن آموزش‌ها گفت: بخشی از کارورزی‌ها در سرفصل رشته‌ها موجود است و بخشی از آموزش‌ها کاربردی و مهارتی به صورت رسمی و آکادمیک در دل سرفصل‌ها قرار دارد و بخش دیگر به صورت غیررسمی و آزاد است و از طریق مرکز آموزش‌های آزاد و مهارتی، مهارت آموزش می‌دهیم. یعنی تمام تلاش ما این است دانشجو همزمان با رشته تحصیلی خود آموزش مهارتی کسب کند.

آدمی با بیان اینکه مهارت‌ها دو نوع هستند، تأکید کرد: یک نوع از مهارت‌ها کاملا مرتبط با رشته تخصصی هستند و نوع دیگر را مهارت‌های عمومی تشکیل می‌دهند، یعنی تمام رشته‌ها باید برای ورود به بازار کار مهارت دانشجویان را ارتقا دهند. بحث پیوست سوم، آمادگی برای ورود به محیط کسب و کار است که آموزش باید با هدف ورود به بازار کسب و کار باشد. 

وی ادامه داد بخشی از ناامیدی که متأسفانه میان دانش آموختگان دانشگاه‌ها وجود دارد این است که آموزش هدفمند کسب و کار را در دستور کار قرار نداده ایم و عرضه محور کار کرده ایم بدون اینکه لزوماً به تقاضا فکر کنیم و تناسبی بین عرضه و تقاضا وجود داشته باشد. در صورتی که تقاضای بیرونی باعث می‌شود عرضه مطمئن‌تر و با کیفیت‌تر باشد.

لزوم بومی‌گرایی آموزش 

آدمی افزود: در بحث آموزش‌های با کیفیت باید گفتمان ایرانی_ اسلامی را بازتولید کنیم تا جنبه‌های بومی داشته باشند، در حال حاضر برخی از رشته‌ها کمک کننده بازسازی و احیای فرهنگ دیگر کشور‌ها هستند. باید پروژه‌های پایان نامه و رساله‌ها مسائل داخل کشور را حل کنند و آموزش‌ها نباید صرفا به سمت کسب و کار بروند بلکه در مرز‌های دانش حرکت کنند و از مهمترین پیوست‌های آموزشی تجهیز آموزش متناسب با فناوری‌های روز و آخرین مدل‌های آموزشی و آخرین امکانات است. 

معاون آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: باید متناسب با ظرفیت و نیاز‌های آینده کشور کار کنیم. دانشگاه باید خودش را با تقاضا‌هایی که وجود دارد، هماهنگ کند. اگر بازخورد‌های بیرونی نداشته باشد، علمی را تولید می‌کند که علم نافع، کاربردی و تقاضامحور نیست. نظزیات حوزه علوم انسانی در کجا فروخته می‌شود و کجا وارد می‌شود و کجا خریدار دارد و کجا اعلام نیاز شده است؟ فلسفه علوم انسانی بودن من را دچار ابهام می‌کند. کم کم مرا به سمت مسیری می‌برد که انگار جامعه اقبالی نسبت به علوم انسانی ندارد و کم کم به این سمت می‌روم که منزلت و جایگاه علوم انسانی کجاست؟ این آسیب‌ها ما را متوجه می‌کند که باید پرورش دانشجویان به صورت بورس جامعه، بورس صنعت، بورس دستگاه‌ها باشد.

انتهای پیام/

نادیا عابد