تلاش دانش‌بنیان‌ها برای توسعه کشاورزی بدون خاک

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل ازیورو نیوز، در کشاورزی بدون خاک، بستر‌هایی مانند ماسه یا فوم استفاده می‌شود که به میزان قابل توجهی میزان آب مورد نیاز گیاهان را کاهش می‌دهد. این روش نوین کشاورزی همچنین مقدار کود مورد نیاز را که یکی از گران‌ترین نهاده‌های کشاورزی است، کم می‌کند.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند هزینه‌های بالای راه اندازی و محدودیت‌های محصول خاص می‌تواند استفاده گسترده آن را در این کشور آفریقایی را محدود کند.

کشاورزی بدون خاک چیست؟

کشاورزی بدون خاک - همچنین به عنوان هیدروپونیک شناخته می‌شود - به معنای رشد گیاهان با استفاده از آب غنی از مواد مغذی بدون خاک و در داخل گلخانه‌های بسیار کنترل شده است.

بستر‌های بدون خاک مانند ماسه، شن، خاک رس، فوم یا اسفنج برای حمایت از ریشه گیاهان استفاده می‌شود. در برخی موارد، مخازن ماهی به سیستم متصل می‌شوند تا فضولات حیوانی مغذی را به گیاهان منتقل کنند.

گزارش صندوق جهانی حیات وحش (WWF) در سال ۲۰۲۰ نشان داد هیدروپونیک تنها از ۱۰ درصد آب مورد نیاز برای کشت سنتی استفاده می‌کند. همچنین جنگل زدایی را کاهش می‌دهد و استفاده از آفت کش‌ها را به حداقل می‌رساند.

کشاورزی بدون خاک می‌تواند راه نجاتی در مناطق کم آب باشد

یک شرکت دانش بنیان کشاورزی در مصری به نام «پلاگین گرو» «Plug'n'Grow» اکنون طیف گسترده‌ای از راه حل‌های کشاورزی بدون خاک را به کشاورزان ارائه می‌دهد.

«نوران السعید» مدیر تولید این استارت آپ می‌گوید: کشت بدون خاک روشی است که به ما امکان می‌دهد محصولات با کیفیت بالا را با روشی بسیار دقیق و کنترل شده تولید کنیم.

وی تاکید کرد: هیدروپونیک حدود ۹۰ درصد از آب مصرفی در کشاورزی سنتی را صرفه جویی می‌کند، زیرا مستلزم یک سیستم بسته است که اجازه هدر رفتن آب را در داخل خاک نمی‌دهد.

این میزان صرفه جویی در کشوری که با کمبود آب مواجه است ضروریست. از جمله مزایای اقتصادی این شیوه می‌توان به صرفه جویی تقریبا ۶۰ درصدی در مصرف کود‌های مورد نیاز اشاره کرد.

پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ به دلیل تغییرات آب و هوایی و سدی که اخیراً توسط اتیوپی بر روی یکی از شاخه‌های اصلی رودخانه نیل، منبع اصلی آب شیرین مصر ساخته شده، این کشور به عنوان کم آب طبقه بندی شود.

در همین حال، زمین‌های قابل کشت، که کمتر از ۵ درصد مصر را تشکیل می‌دهد، به دلیل شهرنشینی در حال کاهش است. ۹۵ درصد باقیمانده همگی بیابان هستند.

«مونا زاید»، استاد کشاورزی در دانشگاه عین شمس می‌گوید: حیاتی‌ترین چالش‌های پیش روی آینده کشاورزی در مصر، کوچک شدن زمین‌های قابل کشت، ماهیت شور زمین و کمبود آب است.

وی افزود: این مشکل جدی برای ماست چرا که برای تامین غذای شهروندانمان باید تولیدات کشاورزی را افزایش داده و درآمد‌های ارزی بیشتری از طریق صادرات محصولات کشاورزی ایجاد کنیم. کشاورزی بدون خاک به عنوان راه حلی برای این مشکل است.

به گفته وی جدا از مزایای زیست محیطی، هیدروپونیک رشد سریعتر و خروجی بیشتری را نوید می‌دهد. اگر از هیدروپونیک برای ۰.۰۴۲ کیلومتر مربع استفاده کنیم، می‌توانیم دو میلیون تن سبزیجات تولید کنیم که تقریباً نیمی از صادرات کشاورزی مصر را تشکیل می‌دهد و نزدیک به ۱.۲ میلیارد دلار ارز آوری خواهد داشت.

به گفته وی، در همین حال، آب صرفه جویی شده را می‌توان برای محصولات راهبردی، یعنی گندم، مصرف کرد. از این رو، می‌توانیم به امنیت غذایی دست یابیم و درآمد بیشتری از محصولات کشاورزی خود ایجاد کنیم.

مصر یکی از بزرگترین واردکنندگان گندم در جهان است، زیرا نان همچنان اصلی‌ترین غذای بیش از ۷۰ میلیون مصری است.
در سال‌های اخیر، اختلال در زنجیره تامین گندم ناشی از درگیری‌های اوکراین و روسیه، آسیب پذیری مصر را در برابر شوک‌های جهانی و تشدید ناامنی غذایی تشدید کرده است.

کشاورزی بدون خاک بسیار گران است

زاید می‌گوید با وجود مزایای آن، هیدروپونیک نمی‌تواند برای کشت محصولات استراتژیک استفاده شود. استفاده از محلول‌های کشاورزی بدون خاک برای محصولاتی مانند گندم، برنج، جو یا ذرت معمول نیست. هیدروپونیک فقط برای پرورش سبزیجات برگدار و برخی سبزیجات ساده استفاده می‌شود. تمام گلخانه‌ها چه در مصر و چه در خارج از کشور برای این اهداف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی دیگر از چالش‌های کشاورزی بدون خاک هزینه‌های بالای راه اندازی آن است. به گفته السعید سرمایه اولیه یک مزرعه تجاری هیدروپونیک بیش از صدهزار یورو است.

زاید معتقد است کشاورزی بدون خاک این کمک می‌کند از بسیاری از مشکلاتی که کشاورزی سنتی با آن‌ها همراه است، مانند بیماری‌های ناشی از خاک، شوری خاک، کم آبی و دمای بالا جلوگیری شود.