حضرت زینب (س) تداعی‌گر مظلومیت علی(ع) و پیام‌آور حماسه کربلا

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، پانزدهم ماه رجب مصدف است با سالگرد وفات پیام‌آور حماسه کربلا حضرت زینب کبری (س). روزی که یادآور عظمت روح و اندیشه شیرزمی از تبار بنی‌هاشم بوده و بار دیگر تداعی‌گر حماسه عاشورا و عظمت این واقعه تاریخ ساز می‌شود.

حضرت زینب (س)، دختر حضرت امیرالمومنین علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) و خواهر حسنین و عمه امام سجاد (ع) در پنجم جمادی الاول سال ششم هجری در مدینه متولد شد. بر اساس روایات متعدد، نام‌گذاری حضرت زینب (س)، توسط پیامبر گرامی اسلام (ص) رقم خورد. کنیه آن حضرت «ام‌الحسن» و «ام‌کلثوم» است. پنج ساله بود که پدربزرگش حضرت محمد (ص) از دنیا رفت و کمی بعد مادرش فاطمه (س) را از دست داد.

عقیله بنی هاشم، عالمه غیرمعلَّمه، عارفه، موثّقه، فاضله، کامله، عابده آل علی، معصومه صغری، امینه اللّه، نائبه الزهرا، نائبه الحسین، عقیله النساء، شریکه الشهداء، بلیغه، فصیحه، و شریکه الحسین از جمله القابی است که برای آن حضرت نقل شده است.

چرا حضرت زینب (س) ام‌المصائب شد؟

اما شاید مشهورتین و نغزترین لقب حضرت زینب (س) «ام المصائب» باشد؛ لقبی که به واسطه مشقت‌ها و مصیبت‌های فراوانی که آن بانوی پرهیگار و صبور در زندگی خود دید به ایشان داده‌اند.

مصیبت‌های دردآوری همچون رحلت جدش پیامبر (ص)، سختی‌هایی که پدر و مادربزرگوارش پس از وفات پیامبر داشتند، شهادت حضرت فاطمه زهرا (س)، شهادت پدرش امیرالمؤمنین (ع)، شهادت برادرش امام مجتبی (ع)، فاجعه کربلا و شهادت برادرش امام حسین (ع) و دو فرزندش و دیگر بستگان و سایر شهدا، و به اسارت رفتن در کوفه و شام) او را شایسته این لقب می‌کرد.

از سوی دیگر، یکی از القاب این بانوی بزرگوار، «زینب کبری» است که ایشان را از خواهر کوچکترشا «ام‌کلثوم» که به «زینب صغری» مشهور بود متمایز می‌کرد. «شقیقه الحسین» (خواهر تنی امام حسین)، «بطله الکربلا» (قهرمان کربلا) و «طاهره» میز از دیگر القابی است که به ایشان نسبت داده‌اند.

حضرت زینب (س) در سال ۱۷ ق. با عبدالله فرزند جعفر طیار ازدواج کرد و از وی چهار پسر داشت به نام‌های: علی، عون، عباس، محمد؛ و یک دختر به نام ام کلثوم.

حضرت زینب در طول دوران زندگی با عبداللَّه‌بن‌جعفر، هیچ‌گاه از پدرش دور نشد از ۲۷ تا ۳۲ سالگی همراه با حضرت علی (ع) در کوفه ساکن بود. پس از شهادت پدر و صلح برادرش امام حسن مجتبی با معاویه، به همراه برادر به مدینه بازگشت. در مدینه در سال ۵۰ هجری قمری، برادرش را که به دستور معاویه مسموم شده بود، از دست داد.

بانویی که پیام‌آور قیام عاشورا شد

پس از آنکه امام حسین در مخالفت با خلافت ناحق یزید، مدینه را ترک و به مکه، زینب کبری نیز همراه برادر بود؛ پس از آن نیز در خروج از مکه به قصد کوفه، حسین (ع) را همراهی کرد از زندگانی حضرت زینب پیش از واقعه کربلا، اطلاعات زیادی در دست نیست و بیشتر منابع به همراهی ایشان با امام حسین در واقعه کربلا پرداخته‌اند.

زینب کبرى (س) در فاجعه خونبار کربلا، تعدادی از بهترین و عزیزترین کسان و فرزندانش و از جمله برادر عزیزش؛ امام حسین (ع) را از دست داد.

همچنین فرزندان حضرت زینب (س) به نام‌های عون و محمد نیز در حادثه عاشورا، در رکاب دائی بزرگوارشان، حضرت امام حسین (ع) به فیض شهادت نایل گردیدند.

در تداوم نهضتی که حضرت فاطمه زهرا (س) در حمایت از امام معصوم زمان خویش (ع) و مقابله با باطل در پیش گرفت، حضرت زینب (س) نیز در واقعه کربلا (مرحله نخست؛ مرحله مبارزه، جهاد و شهادت)، با ایثار و شجاعت، دوشادوش امام معصوم (ع) حضور داشت و پس از شهادت او نیز (مرحله دوم؛ مرحله پیام رسانى و بیدارگرى)، با شجاعت تمام، پیام قیامش را به جهانیان ابلاغ کرد.

حضرت زینب کبری (س) به عنوان پیام رسان عاشورای حسینی (ع)، در کنار حضرت امام سجاد (ع)، این مسئولیت خطیر (به ثمر نشستن اهداف قیام کربلا و پیام رسانی تاریخی به گوش بشریت و اسارت) را با رنج مصائب، آزادگی در اسارت، صبر و پایداری، و در عین حال افشاگری ظلم و ستم و فساد دشمنان آل الله، به خوبی و در حد اعلای کمال به سرانجام رسانید.

رسالت آن بانوی شجاع، زمانی آغاز شد که پس از به شهادت رسیدن حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یارانشان، با خطابه‌های پرمحتوا و گیرا به روشنگری و ستیز با ستمکاران و یزیدیان پرداخت. آن حضرت (س) با تأکید برمشروعیت تداوم خلافت در آل محمد (ص)، بر تلاش های مزورانه خاندان امیه درباره بنی‌هاشم، خط بطلان کشید به گونه‌ای که در نهایت آن بدخواهان سنگدل اهل بیت امام حسین (ع) را با عزت و احترام به مدینه بازگرداندند.

حضرت زینب کبری (س) به جهت علاقه و معرفت فراوانی که به برادرش امام حسین (ع) داشت در تمام صحنه‌ها و لحظه‌ها در کنار ایشان بود. آن بانوی بزرگوار در ازدواج با پسرعموی خود (عبدالله بن جعفر) شرطی مهم مطرح کرد که هر گز از این وظیفه بزرگ  باز نماند و هرگز از برادرش (حضرت امام حسین (ع)) جدا نشود و هر گاه امام حسین (ع) خواست به سفر برود، زینب (س) بتواند همراه برادرش برود و عبدالله از رفتن وی ممانعت نکند.

هوش، ذکاوت، فصاحت، بلاغت حضرت زینب(س) به گونه‌ای بود که امام سجاد (ع) در حق ایشان فرمودند: «اَنْتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَةٌ غَیرَ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَیرَ مُفَهَّمَة»؛ «اى عمّه! شما الحمدللّه بانوى دانشمندى هستید که تعلیم ندیده، و بانوى فهمیده اى هستى که بشرى تو را تفهیم ننموده است.»)، شجاعت، شهامت، زهد، ورع، علم، عفاف، عدالت گستری، ظلم ستیزی، صبر و بردباری و ... از نکات بارز اخلاقی و شخصیتی در وجود باکرامت حضرت زینب کبری (س) است.

در بیان مقام علمی حضرت زینب (س) همین بس که ایشان در زمان اقامت پدر بزرگوارشان امام علی (ع) در کوفه، برای زنان، مجلس تفسیر قرآن برپا می‌کردند و در زمان بیماری امام سجاد (ع)، مردم برای پاسخ سوالات شرعی خود، مرجعی جز حضرت زینب (س) نداشتند.

عقیله بنی هاشم پس از گذشت حدود ۱۸ ماه از شهادت امام حسین (ع)، در دمشق شام چشم از جهان فرو بست. در تاریخ وفات حضرت زینب کبری (س) سومین فرزند امیرمومنان حضرت علی (ع) اختلاف نظر وجود دارد، اما مشهور این است که آن حضرت در ۱۵ رجب سال ۶۲ هجری پس از تحمل مصائب کربلا و رنج‌های اسارت در ۵۷ سالگی به دیدار معبود شتافتند و در جوار حضرت حق آرام گرفتند.

پیکی مطهر آن بانوی پرهیزکار حضرت زینب کبری (س) درمنطقه «راویه» که اکنون به «زینبیه» مشهور است دفن شد. این منطقه که روستایی جداگانه از دمشق بود اکنون به شهر متصل شده و در ۷ کیلومتری شرق دمشق قدیم به طرف فرودگاه واقع است.