کاهش شکاف‌ حاصل از توسعه فناوری با نوآوری‌های اجتماعی

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، روح الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور در نخستین گردهمایی فعالان مردمی آبادانی و پیشرفت فناورانه در محل باغ موزه دفاع مقدس با بیان اینکه شکاف‌های حاصل از «نوآوری‌های فناورانه» را باید با دخیل‌کردن مردم، نخبگان و دستگاه‌ها به کمک نوآوری اجتماعی برطرف کرد، گفت: یکی از محورهای جدی که در معاونت علمی در کنار توسعه نوآوری‌های فناورانه دنبال می‌شود، نوآوری‌های اجتماعی است. توجه ویژه به نوآوری اجتماعی، قطعاً به کاهش شکاف‌ها و مشکلاتی که در اثر توسعه نوآوری‌های فناورانه در کشورها صورت گرفته است، کمک می‌کند. برای مردمی سازی اقتصاد دانش‌بنیان، یکی از الزامات مهم، توجه به نوآوری‌های اجتماعی است که  یک از شاخصه‌های آن، حضور و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است.

دهقانی افزود: از سوی دیگر وقتی نخبگان کشور با مسائل و مشکلات واقعی جامعه آشنا می‌شوند و در مسیر حل آن‌ها گام برمی‌دارند، این حس اثربخش بودن و لزوم به این کشور نور امید و انگیزه ماندگاری و خدمت‌گذاری را در قلب‌هایشان روشن می‌کند.

وی ادامه داد: رویداد ملی آبادیران، گامی برای هم‌سو کردن و هم‌افزایی ظرفیت‌ها و توانمندی تمامی دستگاه‌های کشور برای محرومیت‌زدایی به کمک فناوری و نوآوری است و امیدوارم خداوند به همه فعالانی که در این برنامه ملی تلاش می‌کنند توفیق دهد.

رئیس بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه در توسعه نوآوری‌های فناورانه، کم‌تر به پیامدها و آسیب‌های حاصل از این توسعه توجه شده است، ادامه داد: یکی از شاخصه های حکمت این است که وقتی کاری را انجام می‌دهیم همه ابعادش را ببینیم و تجربه نشان داده وقتی روی صرفاً یک موضوع متمرکز می شویم، ابعاد و پیامدهای آن را نمی بینیم و متوجه نیستیم آن موضوع چه ابعاد و پیامدهایی را با خود به همراه دارد. توسعه علم و فناوری که طی سال‌های اخیر به یکی از مؤلفه‌های اصلی تعیین قدرت تبدیل شده از همین موضوعات است و «نوآوری فناورانه» به عنوان قسمی از  انواع نوآوری، در کنار تمام مزیت‌هایی که داشته، آسیب‌های جدی از جمله ایجاد شکاف‌های جدی و عمیق اجتماعی و طبقاتی را به همراه داشته است.

وی افزود: طبقه‌ای که امکان دسترسی به فناوری را ندارند از قافله جا می‌مانند و کسانی که علم را به فناوری تبدیل می کنند از مزیت های ویژه آن بهره‌مند می شوند، موضوعی که شکاف آفرین است.

دهقانی با اشاره به این‌که وجود چنین شکاف‌هایی در اثر نوآوری فناورانه اجتناب‌ناپذیر است و باید راهکارهای مردمی برای حل آن تعریف کرد، ادامه داد: برای حل این چالش، راهکارهایی ارائه شده از جمله بررسی این که چه نوآوری‌هایی وجود دارد که به کمک‌شان، بتوان عموم مردم را درگیر مسأله توسعه کرد و این جاست که مفهوم «نوآوری اجتماعی» مطرح می شود. نوآوری اجتماعی کمک می‌کند، شکاف های حاصل از نوآوری فناورانه حل شود و نوآوری فراگیر شامل نوآوری های اجتماعی و نوآوری فناورانه است.

وی با تاکید بر این‌که موضوع نوآوری اجتماعی برای حل این شکاف، یکی از اولویت‌های جدی معاونت علمی است، ادامه داد: معاونت علمی به عنوان مجموعه ای روی توسعه فناوری و نوآوری تمرکز دارد و روی نوآری فناورانه متمرکز بوده، متوجه این آسیب ها بوده و بر آن‌ها واقف است. بر همین اساس، وظیفه خود می دانیم که بخش مهمی از توجهات و حمایت هایمان را به سمت نوآوری اجتماعی برده و در پی حل این شکاف‌ها باشیم.

دهقانی با اشاره به نقش کلیدی علوم انسانی در حل مهم‌ترین چالش‌های امروز بشر افزود: امیدآفرینی را یک دانش مبتنی بر علوم انسانی می‌دانیم که اتفاقا از علوم مهندسی و فنی به مراتب پیچیده تر است افزود: در حوزه علوم مهندسی و علوم پزشکی، اگر موضوعاتی بی پاسخ بمانند در نهایت با راهکارهای فناورانه به جواب می‌رسند و اتفاقاً در مسائل فنی و مهندسی کمبودی نداریم، بلکه باید پاسخ‌ مهم‌ترین سوالاتمان را در علوم انسانی جست و جو کنیم. معتقدم مسائل انسانی بخش فناوری مانند مدیریت، سیاستگذاری و ... جزو دانشی ترین و فناورانه‌ترین بخش‌های اقتصاد دانش‌بنیان هستند که در دل علوم انسانی ریشه دارند.

وی با بیان این‌که توسعه نوآوری های اجتماعی، زمینه ساز درگیر شدن نخبه واقعی با مساله واقعی جامعه‌ می‌شود، ادامه داد: نوآوری اجتماعی می تواند بازتعریف خوبی از مفهوم نخبگی داشته باشد. اردوهای جهادی قدیمی را تجربه کرده ایم و دیده‌ایم که فرد نخبه وقتی در یک اردوی جهادی با مسائل و چالش‌های مردم جامعه‌اش گره می خورد و با آن‌ها آشنا می شود، دیگر آن نگاه جدابافتگی از مردم را نخواهد داشت و نخبگی خود را به معنای واقعی و در ساحت حل مسأله به نمایش خواهد گذاشت.

دهقانی با بیان این‌که رویداد ملی آبادیران از حیث درگیر کردن نخبگان با مسائل جامعه و نگریستن به نوآوری اجتماعی با محوریت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری  و نقش آفرینی تمامی دستگاه‌های اثرگذار در محرومیت زدایی شکل گرفته است، افزود: ناظر به این سه رویکرد که نوآوری اجتماعی در حل شکاف های حاصل از توسعه نوآوری فناورانه اثرگذار است، یک دانش روزآمد و موثر است و می‌تواند عامل تعهد و بهره مندی از ظرفیت نخبگان باشد، برنامه ملی آبادیران آغاز شده که بازخوردهای بسیار خوبی هم داشته و امیدوارم در ادامه مسیر خود و با مشارکت دادن مردم و دستگاه‌ها در حل مسائل جامعه و امر محرومیت زدایی، بیش از پیش اثربخش باشد.

حمایت کامل از نقش‌آفرینی دانش‌بنیان‌ها در عرصه اقتصاد و محرومیت‌زدایی

در ادامه این نشست، محمد‌صادق خیاطیان، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری با اشاره به گذشت بیش از یک دهه از شکل‌گیری موضوع دانش‌بنیان ها، ادامه داد: حدود 10 سال پیش ما به دنبال فرهنگسازی ‌گفتمان دانش‌بنیان بودیم و امروز در جایی ایستاده‌ایم که می‌گوییم دانش‌بنیان‌ها می‌خواهند مسئله حل کنند. دانش‌بنیان‌ها برای محرومیت‌زدایی آمده‌اند و در این راستا راه‌حل ارائه می‌دهند.

وی ادامه داد: تقریبا در تمام مسائل مختلف کشور، دانش‌بنیان‌ها ورود پیدا کردند و در حال نقش آفرینی هستند و این فرایند بسیار جذابی بود که در کشور اتفاق افتاد و با تمام سختی‌های پشت سر گذاشته، امروز دانش‌بنیان‌ها به بلوغ کافی رسیده‌اند و فرزندان‌ ایران با رویکردهای فناورانه به حل چالش‌های کلیدی می‌پردازند.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اینکه محرومیت‌زدایی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی ایران است، ادامه داد: دانش‌بنیان‌ها به این حوزه نیز ورود پیدا کرده‌اند و ما هم تمام قد دانش‌بنیان ها را ارج خواهیم نهاد و وظیفه خود می‌دانیم که از این مسئله حمایت کنیم.

وی با تاکید بر اینکه امروز به سطحی از بلوغ در حوزه دانش‌بنیان‌ها رسیده‌‌ایم که می‌توانیم بگوییم دانش‌بنیان‌ها را برای دانش‌بنیان نمی‌خواهیم بلکه معتقدیم فناوری، اقتصاد ایجاد و مسئله سفره مردم را حل می‌کند؛ ادامه داد: امروز ما دنبال تجاری سازی فناوری هستیم و با جدیت آن را دنبال می‌کنیم.

وی ادامه داد: امروز ما دیگر به‌دنبال فرهنگسازی دانش‌بنیان ها نیستیم بلکه هدف ما ایستادگی بر روی موضوعات خاصی است که نیازمند زمان و اولویت گذاری مناسب است.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی از تمرکز صندوق بر روی دو مسئله در حوزه دانش‌بنیان‌ها خبر داد و گفت: با توجه به اینکه امروز ما تکنولوژی و دانش‌بنیان را در جهت حل مسئله می‌خواهیم، بحث تکنولوژی برای ما موضوعیت پیدا می‌کند و در این راستا، سه تکنولوژی هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و حوزه میکرو‌الکترونیک را اولویت قرار دادیم.

وی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص اینکه ایران باید میان 10 کشور اول حوزه هوش‌مصنوعی جهان قرار گیرد، ادامه داد: براساس یکی از گزارش‌های معتبر بین‌المللی که کشورها را در بعد نیروی استانی در حوزه هوش‌ مصنوعی بررسی کرده و به زودی به‌طور رسمی اعلام خواهد شد، ایران از این لحاظ، هفتمین کشور در دنیا است. این ظرفیت بالای نخبگان ایرانی است و نشان می‌دهد ایران در حوزه هوش مصنوعی حرفی برای گفتن دارد.

حمایت تمام قد معاونت علمی از مشارکت دستگاه‌ها و مردم در محرومیت‌زدایی فناورانه

در بخش دیگر اولین گردهمایی فعالان مردمی آبادانی و پیشرفت فناورانه، رضا اسدی فرد، معاون شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری توضیح داد: برنامه ملی آبادیران در حقیقت به دنبال دخیل کردن جامعه نخبگانی در حل واقعی مسائل و مردمی‌کردن امر محرومیت زدایی با نقش‌آفرینی مردم و بهره‌گیری از فناوری است.

وی ادامه داد: نخبگان در قالب این برنامه ملی با کارها، خلاقیت‌ها و نوآوری‌هایشان مسیر جدیدی را به سوی محرومیت‌زدایی نوآورانه و حل مسائل و مشکلات مناطق محروم می‌گشایند.

معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: علاوه بر محرومیت‌هایی که در بخش‌های مختلف اقتصاد و صنعت داریم در حوزه محرومیت‌های اجتماعی هم به  مقوله فناوری به عنوان یک اولویت نگریسته نشده است و «فناوری»، مسأله روی میز نبوده، اما با برنامه ملی آبادیران، تلاش شده است تا مقوله محرومیت‌زدایی با رویکرد فناورانه و نوآورانه دنبال شود.

اسدی‌فرد با تاکید بر نقش حمایت‌گر و همراه معاونت علمی و عدم نگرش تصدی‌گرایانه به مقوله محرومیت‌زدایی فناورانه گفت: در موضوع محرومیت‌زدایی فناورانه معاونت علمی نخ تسبیحی شده تا با پیوند منسجم میان دستگاه‌ها، نخبگان و عموم جامعه، این خلاء فناوری و توسعه در مناطق محروم پر شود. در این مسیر معاونت علاقمند است تا هرگونه حمایت را انجام دهد و پرچم در دست دیگر دستگاه‌ها باشد؛ در این راه آماده استفاده از ایده ها و ظرفیت های دیگر بخش ها هستیم و حمایت های لازم را انجام می‌دهیم.

وی افزود: جامعه ایرانی، آماده و پذیرای مشارکت‌ در حل مسائل هم وطنان بوده و این عزم و اراده را در موضوعات مختلف و مقاطع مختلف به خوبی نشان داده است. در مناسبت‌های مذهبی از جمله ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران ایشان، این مردم هستند که در قامت یک نهاد اجرایی، ترویج‌گر و مشارکت کننده، نقش‌آفرین می‌شوند و این روحیه مشارکت، ظرفیتی نهفته در تاریخ و فرهنگ ایرانیان است و به هر میزان که از سمت نهادسازی حاکمیتی به سوی نهادسازی مردمی حرکت کنیم، قطعاً توفیق بیش‌تری خواهیم داشت.