هوش مصنوعی بر کدام رشته‌های دانشگاهی و شغل‌ها تاثیر می‌گذارد؟

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، همیشه آدم‌هایی پیدا می‌شوند که در مواجهه با یک پیشرفت یا فناوری نوآورانه، منفی‌بافی می‌کنند و به پیشگویی‌های آخرالزمانی روی می‌آورند. درباره هوش مصنوعی هم وضع به همین منوال است و وقتی صحبت از حوزه آموزش در میان باشد، یکی از دغدغه‌های اصلی این است که آیا «هوش مصنوعی به قیمت نابودی برخی رشته‌های دانشگاهی تمام می‌شود»؟

بگذارید از همین حالا خیالتان را راحت کنیم و در پاسخ به این سوال بگوییم: «خیر. قرار نیست چنین اتفاقی بیفتد؛ اما شاهد نوسان در تعداد فارغ‌التحصیلانی خواهیم بود که از رشته‌های مختلف جذب بازار کار می‌شوند».

هوش مصنوعی ممکن است در سال‌های پیش رو به از دست دادن خالص مشاغل به ویژه از نوع اداری منجر شود و همزمان با پیشرفت فناوری اندروید، کار‌های یدی و فیزیکی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

برای درک بهتر موضوع شاید بد نباشد که مقایسه‌ای بین رایانه شخصی (PC) و هوش مصنوعی داشته باشیم. رایانه شخصی به طور ذاتی دارای قابلیت یادگیری نیست، اما با ارائه ابزار‌های بهره‌وری، باعث ایجاد تحولی انقلابی در نحوه کار کردن انسان معاصر شد و توانمندی‌های ارتباطی او را ارتقا داد. به بیان دیگر، در رایانه شخصی از فناوری برای خودکارسازی وظایف و فرآیند‌ها در راستای افزایش کارایی و بهره‌وری استفاده شد.

با این حال، رایانه شخصی برای اینکه به عنوان رابط بین انسان و فناوری عمل کند، به دستورالعمل‌های صریح از سوی انسان‌ها متکی بود؛ اما هوش مصنوعی نه تنها قادر به استدلال و یادگیری است، بلکه این کار‌ها را با سرعتی خارق‌العاده انجام می‌دهد. مهم‌تر از آن، هوش مصنوعی می‌تواند بدون مشارکت انسان تصمیم‌گیری کند.

از سوی دیگر، اگرچه رایانه شخصی به انسان‌ها کمک کرد تا بهره‌وری بیشتری داشته باشند، اما لزوماً آنها را از انجام کار‌های پیش‌پا‌افتاده معاف نکرد و حتی در برخی موارد انسان را به سمت انجام کاری پیچیده‌تر و وقت‌گیر‌تر سوق داد. اما هوش مصنوعی می‌تواند از پس انجام همه نوع کار ساده یا پیچیده‌ای برآید.

در گذشته، کارگران کم‌مهارت و آنهایی که تحصیلات کمتری داشتند، بیش از همه از فرایند اتوماتیک شدن مشاغل متضرر شدند، اما در رابطه با هوش مصنوعی وضع فرق می‌کند و این بار این کارکنان اداری و دفتری هستند که به‌رغم تحصیلات و تخصص‌شان، ممکن است از بازار کار طرد شوند.

هوش مصنوعی در سرعت بخشیدن به اتوماسیون ماشین‌آلات و تولید تا جایی پیش می‌رود که نه تنها مونتاژ محصول، بلکه طراحی، بازاریابی، فروش و تحویل آن به مشتری را هم عهده‌دار می‌شود.

مثلا بیایید شغل نویسندگی یا روزنامه‌نگاری را در نظر بگیریم. امروزه یک نویسنده برای نوشتن یک مقاله، سه تا چهار روز وقت می‌گذارد. اما در آینده‌ای نه‌چندان دور، همان نویسنده می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی، علاوه بر تولید محتوا، متن را ویرایش و بازنگری کند و روزی سه تا پنج مقاله ارائه دهد. در قدم بعدی، هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که با اتکا به دانشی که جمع‌آوری کرده بیش از تعداد انسان‌هایی که مجال خواندن پیدا می‌کنند، محتوای متنی تولید کند.

این مقدمه ما را دوباره به نقطه طرح این پرسش بازمی‌گرداند که «در عصر هوش مصنوعی، هر یک از رشته‌های تحصیلی، متناسب با تقاضای بازار، چه تعداد نیروی کار باید تحویل دهند»؟

سوال را ساده‌تر می‌کنیم و می‌پرسیم: هوش مصنوعی چه رشته‌های دانشگاهی‌ای را بیش از همه تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؟ جالب است بدانید که برای پاسخ دادن به این سوال، از چت جی‌پی‌تی کمک گرفتیم و به این موارد رسیدیم.

علم و تجزیه و تحلیل داده‌ها

فناوری‌های هوش مصنوعی، مانند یادگیری ماشینی و تجزیه و تحلیل خودکار داده‌ها، ظرفیت ساده‌سازی پردازش داده، تجسم و تصمیم‌گیری را دارند. هوش مصنوعی در همان حال که می‌تواند فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها را بهبود دهد، ممکن است به خودکار شدن وظایف خاصی منجر شود که به طور سنتی توسط دانشمندان و تحلیلگران داده انجام می‌شود.

مهندسی و علوم رایانه

هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی بخش جدایی‌ناپذیر مهندسی و علوم رایانه هستند. با پیشرفت فناوری هوش مصنوعی، برخی از وظایف توسعه و برنامه‌نویسی ممکن است خودکار شوند تا آنجا که برای متخصصان این حوزه چاره‌ای جز آن نمی‌ماند که مجموعه مهارت‌های خود را برای سازگاری با سیستم‌های هوش مصنوعی یا تمرکز بر حل مشکلات پیچیده‌تر، ارتقا دهند.

روزنامه‌نگاری و رسانه

درحال‌حاضر هم فناوری‌های هوش مصنوعی با تنظیم خودکار اخبار، مدیریت محتوا و گزارش‌دهی مبتنی بر داده‌ها بر روزنامه‌نگاری تأثیر گذاشته‌اند. درست است که هوش مصنوعی می‌تواند جنبه‌های خاصی از روزنامه‌نگاری را تقویت کند؛ اما شاید لازم باشد که روزنامه‌نگاران هم با به‌کار‌گیری ابزار‌های هوش مصنوعی، بررسی محتوای تولید‌شده توسط آنها و تمرکز بر تجزیه و تحلیل عمیق، گزارش نویسی تحقیقی و داستان‌سرایی، سطح مهارت‌های خود را ارتقا دهند.

کسب و کار و امور مالی

فناوری‌های هوش مصنوعی می‌توانند با خودکار کردن وظایفی مانند تجزیه و تحلیل داده‌ها، مدل‌سازی مالی و ارزیابی ریسک، تأثیر قابل‌توجهی بر حوزه‌های تجاری و مالی داشته باشند. چنین تحولی ممکن است نیازمند آن باشد که متخصصان این حوزه‌ها از ابزار‌های هوش مصنوعی به طور موثر استفاده کنند، بینش‌های تولید‌شده توسط هوش مصنوعی را تفسیر کنند و بر حل مسائل پیچیده‌تر و تصمیم‌گیری راهبردی تمرکز کنند.

حقوق

هوش مصنوعی این ظرفیت را دارد که از طریق خودکار کردن برخی وظایف معمولی، بر روند تحقیقات حقوقی، تجزیه و تحلیل قرارداد و بررسی اسناد تأثیر بگذارد. در‌حالی‌که هوش مصنوعی می‌تواند پشتیبانی ارزشمندی برای متخصصان حقوقی باشد، ممکن است این الزام را به وجود بیاورد که وکلا مهارت‌های جدیدی را برای هم‌پا شدن با سیستم‌های هوش مصنوعی، تفسیر بینش‌های تولید‌شده توسط آنها و تمرکز بر تجزیه و تحلیل مسائل پیچیده حقوقی و ایفای نقش مشاوره بیاموزند.

پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی

هوش مصنوعی ظرفیت تأثیرگذاری بر جوانب مختلف حوزه مراقبت‌های بهداشتی ازجمله تشخیص، تصویربرداری پزشکی، کشف دارو و درمان شخصی‌سازی‌شده را دارد. پیشرفت در هوش مصنوعی ممکن است به خودکار شدن برخی از وظایف معمولی بینجامد که پزشکانی مانند رادیولوژیست‌ها انجام می‌دهند (مثل تجزیه و تحلیل تصاویر پزشکی). به‌این‌ترتیب، متخصصان حوزه مراقبت‌های بهداشتی باید مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرند و برای کار در کنار سیستم‌های هوش مصنوعی سازگار شوند.

در این میان رشته‌هایی مانند مشاوره و روانشناسی، علوم اجتماعی و انسانی، تدریس و آموزش، پرستاری و پیراپزشکی، هنر‌های زیبا و نمایشی و علوم زیست‌محیطی کمتر از سایر رشته‌های دانشگاهی تحت‌الشعاع هوش مصنوعی قرار می‌گیرند.

درست است که جهان در حال حرکت به سمت یک مدل اقتصادی پساکارگری (post-labor) است که در آن نیروی انسانی دیگر محرک اصلی اقتصاد نخواهد بود؛ اما این پیش‌بینی نباید افراد را از رفتن به دانشگاه دلسرد کند. برعکس، دریافت مدرک دانشگاهی مزایای بی‌شماری دارد، جوانان را برای آینده آماده می‌کند و راهگشای آنها در بازار کاری است که نیازمندی‌هایش دائماً در حال تغییر است.

دانشگاه فرصتی را فراهم می‌کند که به بهترین نسخه از خودمان تبدیل شویم. انسان با تنوع‌بخشی به مهارت‌ها، تمرکز بر خودسازی، تقویت تعامل، ارتباطات و کارِ گروهی بر توانایی‌های شناختی خود می‌افزاید و کارآزموده می‌شود.

 رشد شناختی و توسعه مهارت‌های فراشناختی که در محیط دانشگاه به دست می‌آید، با هیچ چیز دیگری قابل قیاس نیست. اینها مزیت‌هایی هستند که در تمام جنبه‌های زندگی به کارمان می‌آیند.

در این میان، نباید از اهمیت رشته‌های استم (STEM) غافل ماند که مخفف کلمات انگلیسی علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است و به هر موضوعی اشاره می‌کند که زیرمجموعه این چهار رشته باشد.

برخورداری از دانش بنیادی در موضوعات STEM نقش مهمی در درک جهان و تقویت ارتباطات دارد.

آموزش STEM راهگشای افراد در چشم‌انداز دائم‌التغییر محیط کار است و به ارتباط گیری مؤثر آنها در جامعه‌ای که به‌شدت فناوری‌محور است، کمک می‌کند.

البته همیشه استثنائاتی وجود دارد و به‌رغم مزایای متعدد تحصیلات تکمیلی، این طور نیست که دانشگاه گزینه اول همه ما باشد. برای مثال، افرادی که به یکی از اختلالات طیف تنوع عصبی مانند اوتیسم یا بیش‌فعالی مبتلا هستند، محیط‌های آموزشی متفاوت از دانشگاه را ترجیح می‌دهند یا آنها که با مشکلات مالی دست به گریبانند، راه‌های دیگری را که مناسب حالشان باشد برای مهارت‌آموزی انتخاب می‌کنند. ما می‌توانیم در آموزشگاه‌های فنی- حرفه‌ای ثبت نام کنیم، دوره‌های آنلاین بگذرانیم یا راه‌های دیگری را برای دنبال کردن آرزوهایمان امتحان کنیم و همچنان آدم‌های موفقی باشیم.

اما در مجموع، حتی در عصر هوش مصنوعی هم دانشگاه یک گزینه بسیار ارزشمند است و به‌رغم تردید‌ها پیرامون تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل، دانشگاه همچنان فرصت‌های منحصر به فردی را برای رشد شخصیت، توسعه شناختی و کسب مهارت فراهم می‌کند.