رسوب‌شناسی و ژئوشیمی نهشته‌های حاشیه گنبد‌های نمکی فارس ساحلی

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ نشست دفاع از رساله دکتری طوبا جلالی‌نژاد، نخستین دانش‌آموخته رشته زمین‌شناسی مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس برگزار شد.

وی در این رساله با کسب کفایت لازم در پیش دفاع توانست زمینه لازم برای دفاع را با حضور استادان راهنما، مشاور و داوران با موفقیت به پایان برساند.

جلالی‌نژاد دانش‌آموخته رشته زمین‌شناسی توانست از رساله خود با عنوان «رسوب‌شناسی و ژئوشیمی نهشته‌های حاشیه گنبد‌های نمکی فارس ساحلی» (مطالعه موردی گنبد‌های نمکی انگوران، پل، گچین، هرمز) با موفقیت دفاع کند و مفتخر شد به‌عنوان نخستین دانش‌آموخته دکتری در این رشته از دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس فارغ‌التحصیل شود.

جلالی‌نژاد برای این تحقیق بالغ بر پنج سال پژوهش میدانی و آزمایشگاهی انجام داده و در مقطع دکتری موفق شد در این عرصه مهم به موفقیت‌های جدید دست یافته و با درج مقالات ISI در یکی از مجله‌های معتبر زمین‌شناسی ایران اهتمام ورزد.

در تدوین این رساله؛ حمیدرضا معصومی به‌عنوان استاد راهنمای اول، محمدصادق دهقانیان به‌عنوان استاد راهنمای دوم و جمال سید طراح به‌عنوان استاد مشاور مسئولیت هدایت علمی و تخصصی دانشجو را برعهده داشتند.

حسین غلام‌علیان و غلامرضا قدمی از دانشگاه هرمزگان و حسین پرورش و صابر قاسمی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس به‌عنوان داوران در جلسه دفاع حضور داشتند که بعد از دفاع، طوبا جلالی‌نژاد مفتخر به کسب درجه دکتری در رشته زمین‌شناسی شد.

گنبد‌های نمکی زاگرس مهم‌ترین عنصر با پدیده دیاپیریسم در جهان

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری علام و فناوری آنا با تشریح چکیده رساله خود با عنوان «رسوب‌شناسی و ژئوشیمی نهشته‌های حاشیه گنبد‌های نمکی فارس ساحلی» (مطالعه موردی گنبد‌های نمکی انگوران، پل، گچین، هرمز) اظهار کرد: گنبد‌های نمکی زاگرس واقع در جنوب غرب ایران از مهم‌ترین مناطق با پدیده دیاپیریسم در جهان هستند.

جلالی‌نژاد اضافه کرد: این گنبد‌ها در زون چین‌خورده و گسیخته زاگرس و در حوضه خلیج فارس تشکیل شده که سرچشمه آنها سازند هرمز بوده و محدوده شمال تنگه هرمز از نظر اقتصادی، نظامی، منطقه‌ای خاص و استراتژیک است.

وی عنوان کرد: با توجه به مطالعات انجام شده و اطلاعات موجود، گنبد‌های نمکی این منطقه به‌لحاظ داشتن منابع، عناصر رادیواکتیو، شرایط خاص سنگ شناختی، از منظر رسوب‌شناسی و ژئوشیمی دارای پیچیدگی و ناشناخته‌هایی هستند و هدف تحقیق بررسی رسوب‌شناسی و ژئوشیمی نهشته‌های حاشیه گنبد نمکی‌های فارس ساحلی است.

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس یادآور شد: به‌منظور تعیین مشخصات بافتی و کانی‌شناسی رسوبات حاصل از گنبد‌های نمکی منطقه ساحلی شمال تنگه هرمز از مطالعات صحرایی، نمونه‌های رسوبات سطحی و مطالعات آزمایشگاهی استفاده و مطالعه بافت رسوبات و کانی‌شناسی انجام شد.

جلالی‌نژاد توضیح داد: بافت رسوبات مطالعه شده گلی ـ گراولی بد جور شده و کانی‌های اصلی تشکیل‌دهنده رسوبات، کوارتز، کلسیت، فلدسپات و کانی‌های رسی هستند.

وی تأکید کرد: پیروکسن و کانی‌های آهن‌دار اصلی‌ترین کانی‌های سنگین در رسوبات مطالعه شده هستند و فراوانی این کانی‌ها با در نظر گرفتن جورشدگی بسیار بد رسوبات، مشخصات بافتی و فاصله کم از منشأ، کاملاً تابع شرایط کانی‌شناسی و رسوب‌زایی واحد‌های سنگی منشأ است.

بخش اصلی «ماتریکس رسوبات» را چه عواملی تشکیل می‌دهند؟

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس اضافه کرد: نتایج نشان داد که خرده‌سنگ‌ها، دانه‌های اصلی رسوبات و اجزای آواری منشأ گرفته از سنگ‌های ریزدانه (مادستون و رس) کانی‌های انحلال پذیر (انیدریت و ژیپس) و ذرات آلتره شده (کانی‌های رسی) بخش اصلی ماتریکس رسوبات را تشکیل داده‌اند.

جلالی‌نژاد مطرح کرد: وجود کانی‌های رسی پایدار به همراه کانی‌های رسی ناپایدار، حاکی از شرایط دیاژنزی اولیه و تبدیل کانی شناختی رس‌ها در رسوبات سطحی است.

وی در بخش دیگری از گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا با بررسی برخی نتایج بررسی «رسوب‌شناسی و ژئوشیمی نهشته‌های حاشیه گنبد‌های نمکی فارس ساحلی» (مطالعه موردی گنبد‌های نمکی انگوران، پل، گچین، هرمز) گفت: بررسی ویژگی ژئوشیمیایی جریان آبراهه‌های فصلی محیط رسوبی به‌عنوان منبع تأمین رسوب محیط ساحلی و کم‌عمق دریا مورد ارزیابی قرار گرفت‌.

نتایج بررسی‌ها نشان داد که خرده‌سنگ‌ها، دانه‌های اصلی رسوبات و اجزای آواری منشأ گرفته از سنگ‌های ریزدانه (مادستون و رس) کانی‌های انحلال‌پذیر (انیدریت و ژیپس) و ذرات آلتره شده (کانی‌های رسی) بخش اصلی ماتریکس رسوبات را تشکیل داده‌اند.

 دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس تبیین کرد: به طور کلی عناصر آرسنیک، کادمیم و سرب دارای غلظتی فراتر از CRC در گنبد نمکی هرمز و در آستانه مخاطره‌آمیز است.

جلالی‌نژاد اضافه کرد: با توجه به فاصله اندک گنبد‌های نمکی گچین، پل و هرمز با ساحل و تقابل مستقیم این رسوبات با زیست‌بوم و نهشته‌های ساحلی احتمال بروز سمیت با آرسنیک، کادمیم و سرب در این مناطق وجود دارد.

وی، منشأ اصلی عنصر آرسنیک و سرب سولفیدها را اکسید‌ها و سنگ‌های آذرین هرمز عنوان و بیان کرد: سنگ‌های کربناتی (سازند آسماری و میشان) منشأ عنصر کادمیم بوده و این نشان‌دهنده تجمع این عناصر در رسوبات توسط سولفور و کانی‌های رسی است.

دانش‌آموخته مقطع دکتری رشته زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس متذکر شد: عناصر مس، کروم، روی و نیکل غلظتی کمتر از CRC در گنبد نمکی هرمز دارند؛ بنابراین احتمال مسمومیت توسط این عناصر در مناطق مورد مطالعه حداقل است.