۱۰ اسفند در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز  ۱۰ اسفند برابر با ۲۹ فوریه را ورق می‌زنیم.

***

روز کبیسه

۲۹ فوریه میلادی برابر ۱۰ اسفند، باعنوان روز کبیسه شناخته می‌شود. در تقویم گرگوری فوریه ۲۸ روز است که هر چهارسال یک‌بار در سال کبیسه ۲۹ روز می‌شود و به شصتمین روز سال‌های کبیسه تبدیل می‌شود. به‌این‌ترتیب، از ۲۹ فوریه تا پایان سال میلادی ۳۰۶ روز باقی می‌ماند. ۲۹ فوریه در سال‌های کبیسه آخرین روز ماه فوریه و آخرین روز زمستان هواشناسی در نیم‌‌کره شمالی و آخرین روز تابستان هواشناسی در نیم‌کره جنوبی است. سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴ از سال‌های کبیسه با ۲۹ روز در ماه فوریه هستند.

سوء‌استفاده کریستوف کلمب با ماه‌گرفتگی

۲۹ فوریه ۱۵۰۴ میلادی برابر با ۱۰ اسفند ۸۸۲ خورشیدی، کریستف کلمب از دانش خودش درباره ماه‌گرفتگی آن شب استفاده کرد تا بومیان جامائیکا را متقاعد کند تا برایش مایهتاج مورد نیازش را بفرستند. 30 ژوئن 1503، کریستف کلمب کشتی‌هایش را در ساحل جامائیکا متوقف کرد و در این منطقه سرگردان شد. مردم بومی جزیره از کلمب و خدمه‌اش استقبال کردند و به آنها غذا و مایحتاج مورد نیازش را تامین کردند، اما پس‌از ۶ ماه، عرضه غذا را متوقف کردند، زیرا از آنچه اسپانیایی‌ها در دادوستد به آنها عرضه می‌کردند، ناراضی بودند. کلمب سالنامه‌ای داشت که آبراهام زاکوتو از جداول نجومی مربوط به سال‌های ۱۴۷۵ تا ۱۵۰۶ استخراج کرده بود. پس‌از مراجعه به این کتاب، کلمپ به تاریخ و زمان ماه‌گرفتگی غروب ۲۹ فوریه پی برد و توانست از این اطلاعات به نفع خودش استفاده کند. او درخواست ملاقات برای آن روز را با رییس قبیله کرد و به او گفت که خدا از رفتار مردم محلی با کلمب و مردانش عصبانی است. کلمب گفت که خداوند با نشان‌دادن ماه کامل در حال طلوع خشم و نشانه آشکاری از نارضایتی‌اش را آشکار خواهد کرد. ماه‌گرفتگی طبق برنامه ظاهر شد و مردم بومی تحت‌تاثیر قرار گرفتند و ترسیدند. فرزند کلمب، فردیناند، در روزنگاری‌هایش می‌نویسد: «مردم با شیون زاری شدید از هرطرف سوی کشتی‌ها می‌آمدند، مملو از آذوقه‌ها و از دریاسالار می‌خواستند که به هر طریقی از جانب آنها نزد خدا شفاعت کند. تا خشم خودش را بر آنان فرود نیاورد.» کلمب ظاهراً برای دعا به داخل کابینش رفت و با ساعت شنی زمان پایان ماه‌گرفتگی را تعیین کرد. مدت کوتاهی قبل‌از پایان یافتن خسوف، بعد‌از 48 دقیقه، او به مردم بومی ترسیده گفت که خدا قرار است آنها را ببخشند و وقتی ماه از زیر سایه زمین شروع به ظهور کرد، به مردم بومی گفت که خداوند آنها را بخشیده است.

مراسم نوبل فیزیک در کالیفرنیا

۲۹ فوریه ۱۹۴۰ میلادی برابر با ۱۰ اسفند ۱۳۱۸ میلادی، در مراسمی که برکلی کالیفرنیا برگزار شد، ارنست لارنس فیزیکدان آمریکایی، جایزه نوبل فیزیک ۱۹۳۹ را از سرکنسول سوئد در سانفرانسیسکو دریافت کرد. لارنس در نوامبر 1939 جایزه نوبل فیزیک را به‌دلیل اختراع و توسعه سیکلوترون و نتایج به‌دست‌آمده با آن، به‌ویژه درمورد عناصر رادیواکتیو مصنوعی دریافت کرد. او اولین کسی بود که در برکلی و همچنین اولین در داکوتای جنوبی برنده جایزه نوبل شد و اولین کسی بود که در یک دانشگاه دولتی چنین مورد تقدیر قرار گرفت. مراسم اهدای جایزه نوبل به دلیل جنگ جهانی دوم در ۲۹ فوریه 1940 به‌جای استکهلم در دانشگاه برکلی کالیفرنیا در سالن ویلر هال برگزار شد. رابرت دابلیو وود، فیزیک‌دان آمریکایی به لارنس نوشت و با احتیاط متذکر شد: «درحالی‌که شما مشغول پی‌ریزی پایه‌های انفجار فاجعه‌بار اورانیوم هستید... مطمئن‌ام که نوبل پیر با آن موافقت خواهد کرد.»

جوزپه ویتالی

۲۹ فوریه ۱۹۳۲ میلادی برابر ۱۰ اسفند ۱۳۱۰ خورشیدی، جوزپه ویتالی، ریاضی‌دان ایتالیایی درگذشت. ویتالی در چند شاخه از آنالیز ریاضی کار می‌کرد و اولین کسی بود که زیرمجموعه غیرقابل اندازه‌گیری از اعداد حقیقی را مثال زد. از سال 1926 ویتالی به بیماری حادی مبتلا شد و از یک دست فلج رنج برد، به این معنی که دیگر نمی‌توانست بنویسد. باوجوداین، حدود نیمی از مقالات تحقیقاتی او در چهار سال آخر عمرش نوشته شد. در 29 فوریه 1932 او در دانشگاه بولونیا سخنرانی کرد و در حال صحبت با ریاضی‌دان همکار اتوره بورتولوتی بود که روی زمین افتاد و در خیابان درگذشت. ویتالی حجم قابل توجهی از ریاضیات را طی زندگی حرفه‌ای خودش منتشر کرد که مهم‌ترین دستاورد او در هشت سال اول قرن بیستم بود. در سال 1905 ویتالی اولین کسی بود که نمونه‌ای از زیرمجموعه‌های غیرقابل اندازه‌گیری اعداد حقیقی را ارائه کرد. او همچنین چندین قضیه را درمورد همگرایی دنباله‌های توابع قابل اندازه‌گیری و هولومورفیک اثبات کرد.