هفته چهارم مارس؛ از داستان سیاره‌خواران فضایی تا قابلیت‌های درخشان هوش مصنوعی

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، مجلات علمی عامه‌فهم برای ارتباط جامعه علمی با مردم عادی بسیار اهمیت دارند. این مجلات می‌توانند پژوهش‌ها و دستاوردهای علمی را به زبانی قابل فهم برای مخاطبان عرضه کنند. از آنجایی که این نشریات به سرعت (در فواصل حداکثر ماهانه) به روزرسانی می‌شوند، جریانات و پارادایم‌های جدید علمی را در دسترس عموم قرار می‌دهند. در این سلسله گزارش‌ها، مروری بر پرونده‌های جلد مجلات اصلی ترویج علم جهان خواهیم داشت.

*** 

ساینس

کشاورزی ارگانیک هیچ خطری برای محیط زیست ندارد؟

برخلاف تصور خیلی‌ها این فقط صنایع نیستند که ردپای انسان را در محیط زیست به جا می‌گذارند بلکه کشاورزی هم یکی از فعالیت‌هایی است که تاثیرات زیادی در محیط زیست ایجاد می‌کند. این که محصول مورد کشت ارگانیک به عمل می‌آید یا با سیستم‌های مدیریت آفات مختلف مراقبت می‌شود در وضعیت محیط زیست اطراف مزارع تاثیر دارد. برخی از روش‌های مدیریت آفات ممکن است باعث سرریز آفت‌هایی مثل موش و ملخ و ... به زمین‌های زراعی اطراف  یا تغییرات جدی در اکوسیستم منطقه شود.

کشاورزی ارگانیک یا همان روش کشاورزی بدون استفاده از کودهای آلی و دست‌ورزی‌های ژنتیکی است که در جدیدترین شماره مجله ساینس مورد مطالعه قرار گرفته است. محققان در پژوهش‌هایی که در زمین‌های زراعی کالیفرنیا داشتند به این نتیجه رسیدندکه تلاش‌ها برای افزایش زمین‌های زراعی ارگانیک می‌تواند باعث کاهش استفاده از آفت‌کش‌ها شود اما در عمل باعث افزایش مصرف آفت‌کش‌ها در سطح منطقه خواهد شد زیرا تغییراتی که نوع مدیریت آفات در مزارع ارگانیک ایجاد می‌کند ممکن است باعث برهم خوردن نظم جمعیت آفات در منطقه شود. در هر حال یکی از چالش‌های بزرگ انسان همیشه کاستن اثرات زیست محیطی کشاورزی بوده است و در همین راستا کشاورزی ارگانیک اغلب به عنوان وسیله ای برای بهبود پایداری کشاورزی از طریق روش‌های تولید طبیعی‌تر پیشنهاد می‌شود اما با نتایج تحقیقات مختلفی که در این زمینه انجام شده است هم‌چنان این سوال مطرح است که آیا واقعا کشاورزی ارگانیک بهترین راه است یا خیر؟

ساینتیفیک امریکن

رمزگشایی از کتیبه باستانی با کمک هوش مصنوعی

پرونده ویژه ساینتیفیک امریکن این‌بار به داستانی در دل تاریخ پرداخته است. ماجرا از این قرار است که در پی آتشفشان قله «مونت‌وسویو» در سال ۱۹۷۹ میلادی تعدادی از کتیبه‌های قدیمی منطقه روم باستان سوخت و غیر قابل خواندن شد. بر اساس تحقیقات باستان‌شناسان این کتیبه‌های پاپیروس متعلق به یک کتابخانه در روم بوده که تکه‌های زیادی از آن طی کاوش‌های مختلف به دست آمده است اما هیچ‌کدام از آنها به دلیل آسیب‌هایی که در فوران آتشفشان دیده‌اند به درستی قابل خواندن نبودند. محتوی این کتیبه‌ها ذهن محققان باستان‌شناسی را به خود مشغول کرده بود تا این‌که یکی از آنها نمونه‌های اسکن شده کتیبه را برای پسر جوانی که در بنیاد علمی آیزاک آسیموف می‌شناخت می‌فرستد و با کمک او سعی می‌کند متن کتیبه‌ها را بخواند. این مقاله درباره چگونگی رمزگشایی از کتیبه با کمک هوش مصنوعی است و تلاش‌های دو محقق که باعث شد بالاخره محتوای کتیبه مشخص شود. اکنون شاید مهم‌تر از محتوای کتیبه عملکرد موفق هوش مصنوعی در رمزگشایی از متون باستانی باشد. هوش مصنوعی حالا می‌تواند به خوانش کتیبه‌هایی کمک کند که اگر قرار بود به شیوه سنتی مطالعه شوند در حال بررسی و جابه‌جایی ممکن بود از هم بپاشند و از بین بروند.

نیچر

سیاره خواران در فضا

طرح روی جلد اثری از یک هنرمند است و قصه ستارگانی را به تصویر می‌کشد که سیاره‌ای را بلعیده‌اند. بر اساس تحقیقات تازه اخترشناسان از هر ۱۲ ستاره یک ستاره ممکن است سیاره‌اش را بلعیده باشد. نیروی جاذبه بسیار قوی ستاره‌ها می‌تواند باعث شود سیاره‌ای که در مداری نزدیک به آنها می‌چرخد به دام گرانش آنها بیفتد و جذب ستاره شود. این ستاره‌ها معمولا بسیار پرجرم و فشرده هستند و همین موضوع باعث می‌شود گرانش بسیار شدیدی داشته باشند و اجرام نزدیکشان را به سمت خود بکشانند. در سیستم‌های دو ستاره‌ای این گرانش بیشتر است و ممکن است ستاره سنگین‌تر که گرانش بیشتری هم دارد یکی از سیارات را به سمت خود جذب کند. محققان با بررسی نوری که از ستاره‌ها به زمین می‌رسد و روش‌های طیف سنجی می‌توانند تشخیص دهند ترکیب شیمیایی یک ستاره تغییراتی داشته و احتمالا سیاره‌ای را بلعیده است.

در مقاله اصلی مجله نیچر به جزییات روش‌های طیف‌سنجی و نحوه تشخیص ترکیب شیمیایی ستاره‌های پر جرم پرداخته شده است.