رویا صدر: سرزندگی را در طنز ادبی معاصر کمتر می‌بینیم

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، رویا صدر پژوهشگر و نویسنده طنزپرداز معاصرکشورمان اظهار کرد: طنز در نشریات رو به رشد است. امروزه چهره‌های جدیدی وارد شده‌اند که نگاه شوخی دارند و من این نگاه را می‌پسندم. این نگاه در زنده کردن فضا و گرفتن نگاه عبوس از مخاطب بسیار مؤثر است. هرچند در مرحله ارزش‌گذاری ادبی، آثار خوبی داریم که مخاطبان خودش را هم دارد.

او در ادامه افزود: طنز متأثر از پدیده‌های اجتماعی و رخدادهای سیاسی و بازتابی از شرایط روحی و روانی جامعه است‌. نگاه طنزنویسان مستقیماً از همین اتفاقات اثر می‌گیرد. در هر حال طنز انعکاس‌دهنده روح جمعی جامعه است.

صدر با اشاره به کتاب «تاریخ شفاهی ایران» اثر عمران صلاحی بیان کرد: این کتاب جایگاه طنز در دوران امروز را بررسی می‌کند، در بخشی از آن آمده است که ما در ایران ادبیات غمگینی داریم و جای شادی‌، سرزندگی و شوخی در آن خالی است.

این پژوهشگر با بیان اینکه طنز تأثیر مستقیمی از اطراف خودش می‌گیرد‌، بیان کرد: در بخش ادبی جریان امروز طنز ممکن است در عمق خودش نگاهی تلخ داشته باشد. در بسیاری از اوقات نوعی تلخی در طنز مشاهده می‌شود که شادی و سرزندگی مدنظر را در آن نمی‌بینیم. این تلخی به خاطر تلخی موجود در اطراف شاعر است که در اثرش بروز می‌کند. البته امروزه این تلخی در آثار نویسندگان جوان بسیار دیده می‌شود و در داستان‌های بلند و به‌خصوص داستان کوتاه‌ها نمود زیادی دارد.

او افزود: درواقع رویکرد ادبیات تلخ است و همچنان در آثار طنز بیشتر میل به تلخی وجود دارد. طنزنویس در رویارویی با جهان پیرامون و درون، تلقی خود را در قالب طنز می‌آورد‌. این تلقی می‌تواند شاد نباشد و گاهی زهرخند را به لب مخاطب بیاورد. این بخش زهرخندآلود به نظرم وجه قابل توجهی از طنز معاصر ما به‌خصوص طنزهای ادبی را در حیطه داستان شامل می‌شده است.

رویا صدر اظهار کرد: آثاری که در مطبوعات آفریده می‌شود و در دوره جدید به آن پرداخته شده در واقع پاسخ به نیاز آنی جامعه است. زمانی که نگاه به اعتلای اثر در قالب ادبی صورت می‌گیرد، دوباره رویکرد به سمت طنز تلخ می‌رود. این به نوعی حال روحی و روانی جامعه را بازتاب می‌دهد که نویسنده و طنزنویس نمی‌توانند از این شرایط دور باشند.

او طنز را نگاه متفاوت به پدیده‌ها دانست و گفت: طنزنویس پدیده‌ها را به بازی گرفته است. دوره معاصر، دوره‌ای پرفراز و نشیب از لحاظ شرایط اجتماعی‌، سیاسی‌، فکری و... بود و این مشکلات در آثار این دوره متجلی شده است. از اتفاقات خارجی چیزی در ذهن طنزنویس شکل می‌گیرد و او برخورد و تلقی خود را در قالب طنز روی کاغذ می‌آورد‌. این تلقی می‌تواند شاد نباشد. گاهی می‌تواند برخورد متفاوتی باشد که زهرخند را به لب مخاطب بیاورد.

این پژوهشگر درباره‌ شکل غالب طنز تشریح کرد: بخش زهرخند در طنز امروز شکل غالب بوده که بخش شوخی و سرزندگی طنز را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. افرادی مانند ایرج پزشکزاد و خسرو شاهانی آثار ژورنالیستی‌تری دارند که از نظر زبان و فضا کمتر تلخ و زهرآلودند ولی در وجه غالب طنز ادبی معاصر، این سرزندگی را کمتر می‌بینیم.

وی ادامه داد: چیزی که در آثار این افراد می‌بینیم این است که رویکرد طنز و متجلی کردن آن در قالب ادبی کم است. در سال‌های اخیر نیز طنز مطبوعاتی روندی رو به رشد داشته است و چهره‌های جدیدی معرفی شده‌اند که نگاه شوخ و شاد به سوژه‌ها دارند.

صدر در پایان گفت: به اقتضای نیاز روز، گاه چاره‌ای جز زهرخند برای طنزنویس نمی‌ماند. مسائلی که در بطن خود عبوس‌اند در طنز ژورنالیستی به صورت شوخی، فضایی به دور از عبوسی ایجاد می‌کنند. البته در بخش طنز مطبوعاتی چه در گذشته و چه حال آثاری آفریده شده که با به‌کارگیری نگاه شوخ‌طبعانه در برخورد با سوژه‌های چه بسا تلخ، به تلطیف فضا کمک کرده‌اند.

هنرمندان برای شرکت در نهمین جشنواره طنز سوره تا 15 آبان ماه 95 فرصت دارند اثر خود رابه ‌صورت حضوری یا از طریق پست به نشانی خیابان سمیه، نرسیده به خیابان حافظ، حوزه هنری، دبیرخانه مرکزی جشنواره ها ارسال کنند.