دانشگاه قوه عاقله کشور است/ لزوم به‌کارگیری اساتید در مسائل مهم کشور

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ حدود دو سال است که نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی به‌صورت مستقل راه‌اندازی شده است، دوره جدید فعالیت این نهاد در دانشگاه آزاد اسلامی، برنامه‌های ویژه‌ای برای دانشگاه در نظر گرفته شده است که مخاطبان مختلفی از اساتید و دانشجویان را به خود اختصاص داده است.

حجت‌الاسلام مرتضی جلیلی مسئول جدید نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران مأموریت‌های ویژه نهاد را در گفت‌وگو با آنا توضیح می‌دهد که در ادامه می‌آید:

آنا: با توجه به اینکه در گذشته فعالیت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی خیلی مستقل یا چشمگیر نبوده و اکنون جان دوباره‌ای به خود گرفته چه برنامه‌های ویژه‌ای که در دانشگاه آزاد طرح‌ریزی کرده‌اید؟

حجت‌الاسلام جلیلی: برای اینکه جواب سؤال شما را دقیق‌تر بدهم باید اول ببینیم که ماهیت نهاد رهبری چیست و نهاد رهبری در دانشگاه به‌صورت کلی چه رسالت و مأموریتی دارد و بعد باید ببینیم برای انجام آن مأموریت چه برنامه‌هایی را مدنظرش دارد. اولاً در دانشگاه با سه مخاطب اصلی و مستقیم و یک مخاطب غیرمستقیم روبرو هستیم. مخاطب اصلی ما در دانشگاه اول دانشجویان، دوم اساتید و سوم کارکنان دانشگاه هستند.

یک مخاطب دیگر هم داریم که غیرمستقیم است و آن خانواده‌های این ۳ گروه است، یعنی خانواده دانشجویان، خانواده اساتید و خانواده کارکنان. اگر می‌خواهیم یکسری کارها اتفاق بیفتد، نباید نسبت به بحث خانواده‌محوری و تأثیری که خانواده روی شکل‌گیری افراد دارد غافل شویم.

در مورد نهاد رهبری هم تعبیری که حضرت آقا نسبت به این نهاد دارد این است که شما نماینده حوزه در دانشگاه هستید. حال سؤال این است رسالت حوزه چیست؟ مهم‌ترین رسالت حوزه این است که افراد را نسبت به معارف دینی رشد و اطلاعات و معارف دینی‌شان را در حوزه‌های مختلف دین شامل اعتقادات، اخلاقیات، عبادات و احکام ارتقا دهد. یعنی وظیفه معرفت مخاطب نسبت به معارف دین، کار ویژه حوزه و به‌طور ویژه روحانیت است و مردم توقع دارند که روحانیت به‌عنوان یک متخصص مسائل دینی را تبیین کند.

یک بخش هم بحث بصیرت و بینش سیاسی است که از این طریق مخاطب ما نسبت به مسائل سیاسی روز جامعه، کشور و بین‌الملل آشنایی پیدا کند.

آنا: پس بر این اساس می‌توان دریافت که کار نهاد چیست؟

حجت‌الاسلام جلیلی: اگر نهاد بخواهد برنامه‌ای انجام دهد، باید با توجه به این نکات مطرح‌شده، مأموریت و رسالت ویژه خود را طراحی کند. کارهای نهاد را برای انجام این منظور می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. یک بخش حضور نهاد در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های دانشگاه است. اگر بناست در کشور تصمیمی گرفته شود و در دانشگاه اجرایی و عملیاتی شود، باید در اتاق فکری این تصمیم گرفته شود، باید به همه جوانب توجه داشت.

به همین دلیل نمی‌شود که تصمیمی بگیریم اما نگاه به مسائل دینی یا فرهنگی و سیاسی‌ یا خط قرمزها نداشته باشیم، اینجاست که نهاد عضو خیلی از شوراهای تصمیم‌گیر دانشگاه‌ها شده است؛ از هیئت امنا و هیئت رئیسه به‌عنوان بالاترین مرجع سیاست‌گذاری دانشگاه‌ها گرفته تا شورای فرهنگی دانشگاه‌ها و کمیته‌های مختلفی که در دانشگاه وجود دارد، عضو است.

پس برای انجام رسالت و مأموریت یک بخش حضور در فضای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر است و بخش دیگر مربوط به امور فرهنگی می‌شود چراکه نهاد به‌عنوان متولی امور فرهنگی، برنامه‌هایی در زمینه‌های مختلف دارد. نهاد در اموری مانند نماز، قرآن و معارفی دینی تخصص دارد و اگر قرار باشد که این امور در دانشگاه‌ها دنبال شود، نهاد به‌عنوان نماینده حوزه به بهترین شکل می‌تواند آن‌ها را انجام دهد. البته تأکید این نیست که فقط نهاد این امور را پیش ببرد، بلکه رویکرد نهاد برون‌سپاری است و مجموعه‌های مانند تشکل‌ها و کانون‌های فرهنگی نیز می‌توانند امور فرهنگی را پیش ببرند. اما بعضی از کارها خاص است و باید در فضای نهاد انجام شود اینجاست که وارد می‌شویم.

بیشتر بخوانید:

متناسب‌سازی رشته‌های تحصیلی با نقشه جامع علمی کشور از اصول تحول در دانشگاه آزاد اسلامی است

بیانیه گام دوم انقلاب فصل نوین عمل جهادی ملت ایران است

آنا: برنامه خاص نهاد در دانشگاه‌ها چیست؟

حجت‌الاسلام جلیلی: نهاد یکسری کارهای از قبل برنامه‌ریزی‌شده در دانشگاه‌های کشور دارد که انجام می‌شود، مثلاً در زمینه استادی یکی از کارهای خوبی که در حال انجام است ضیافت اندیشه استادان است که مربوط به دانش‌افزایی آن‌ها می‌شود. دوره‌های مختلف دیگری نیز در قالب‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، علمی مانند دوره‌های اصول تعلیم و تربیت، بحث غرب‌شناسی، تبیین گام دوم انقلاب، اقتصاد مقاومتی با توجه به موضوع روز در نظر گرفته شده است.

دوره‌های هم‌اندیشی با استادان نیز از سوی نهاد برگزار می‌شود. هم‌اندیشی به چه معناست؟ نگاه رهبری به دانشگاه این است که دانشگاه قوه عاقله جامعه است. یعنی چی؟ یعنی اینکه اگر بناست در جامعه اتفاقی بیفتد، آن مرکزی که بناست به‌عنوان نرم‌افزار و تولیدکننده نرم‌افزار برای اجرایی شدن کارها در جامعه نقش بازی کند، دانشگاه است و دانشگاه نقش اساسی دارد.

اگر بناست مجلس با توجه به معضلات و مشکلات جامعه، در جهت حل آن‌ها قانونی بنویسد، برای اینکه این قانون خوب نوشته شود باید یک نگاه اساسی به دانشگاه داشته باشیم.

عقل همین است دیگر؛ شما وقتی یک کاری را می‌خواهید بکنید، عاقلانه است که یک جا تحلیل و تجزیه ‌کنید و به یک ایده می‌رسید، بعد می‌گویید این را اجرای کنم؛ وقتی که عاقلانه تصمیم گرفته شود، با خطای کمتر است. تعبیر آقا این است که دانشگاه قوه عاقله است و اساتید قوه عاقله جامعه هستند. این به چه معناست؟ خیلی باید به آن دقت کنیم. به این معنی که اگر بناست در جامعه اتفاقی بیفتد حتماً باید از دانشگاه کمک گرفته شود و دانشگاه در تولید آن نرم‌افزار اجرایی و عملیاتی پباید نقش بازی کند.

الآن در جامعه سه قوه داریم؛ قوه اجرائیه و مجریه، قوه قضائیه و قوه مقننه یا قانون‌ساز. به عقیده آقا، قوه عاقله دانشگاه‌ است! یعنی باید از مجموعه دانشگاه کمک گرفته شود، چه در برنامه‌ریزی‌های اجرایی، چه در برنامه‌ریزی‌های حقوقی و قضایی، چه در قانون‌نویسی باید دانشگاه مشارکت داشته باشد. بالاخره اگر بناست مجلس با توجه به معضلات و مشکلات جامعه، در جهت حل آن‌ها قانونی بنویسد، برای اینکه این قانون خوب نوشته شود باید یک نگاه اساسی به دانشگاه داشته باشد.

اگر بنا باشد دانشگاه به‌عنوان قوه عاقله جامعه به این سه قسمت حاکمیتی جامعه کمک دهد، به بستر نیاز دارد. این بستر کجا باید اتفاق بیفتد؟

راه‌اندازی برنامه هم‌اندیشی اساتید دانشگاه

نهاد رهبری در این مسیر برنامه‌ای به اسم هم‌اندیشی اساتید راه انداخته است. هدف این برنامه تصمیم‌سازی برای مدیریت دانشگاه است. اساتید صاحب فن و تخصص (همان قوه عاقله) جمع می‌شوند و کار را شروع می‌کنند. هم‌اندیشی و بارش افکار اتفاق می‌افتد و بعد به یک ایده‌ای می‌رسند که این ایده باید عملیاتی شود.

می‌خواهیم این هم‌اندیشی اساتید را در دانشگاه آزاد اسلامی به جد پیگیری کنیم تا در هر دانشکده‌ای با توجه به تخصص ویژه اساتید یک کرسی هم‌اندیشی ایجاد شود و بعد بنشینیم نظام مسائل را با ارتباطی که می‌خواهیم با مجلس و سیستم مدیریتی کشور بگیریم، استخراج کنیم؛ گام اولش را هم می‌خواهم از خود هیئت رئیسه دانشگاه شروع کنم.

با دکتر آقامیری، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران صحبت کرده‌ام تا مسائلی که در دانشگاه است، لیست شود، ما به تفکیک نظام موضوعات و تخصص هر دانشکده‌ای نشست هم‌اندیشی برگزار می‌کنیم. هم‌اکنون نزدیک ۱۱ دانشکده در تهران داریم که می‌توان از آن استفاده کرد. پس از اجرای این برنامه به‌صورت پایلوت و نمونه قصد داریم که با مسئولان امر در قوای سه‌گانه ارتباط بگیریم و راه‌حل‌ها را ارائه دهیم. این رویکرد باعث می‌شود که از علم و تخصص اساتید فن استفاده شود.

می‌خواهیم هم‌اندیشی اساتید را در دانشگاه آزاد اسلامی به جد پیگیری کنیم تا در هر دانشکده‌ای با توجه به تخصص ویژه اساتید یک کرسی هم‌اندیشی ایجاد شود

این‌گونه ارتباط بین قوه عاقله جامعه (که دانشگاه است) و سیستم مدیریتی جامعه ایجاد می‌شود که فکر می‌کنم این هم‌اندیشی اساتید یکی از بسترهای خوب برای این ارتباط و رسیدن به آن قضیه است.

آنا: برنامه نهاد برای کرسی‌های نظریه‌پردازی چیست؟

حجت‌الاسلام جلیلی: بخش دیگری در نهاد طراحی شده مربوط به کرسی‌های نظریه‌پردازی است که آن هم علاوه بر این هم‌اندیشی در حال شکل‌گیری است. آنجا دیگر خیلی تخصصی است، مثلاً علما و دانشمندان و اساتید رشته‌ای خاص می‌آیند، موضوعات آن علم خاص را مطرح می‌کنند و در آن گفت‌وگوی علمی که اتفاق می‌افتد، نظریه‌های جدید علمی مطرح شود که خروجی‌اش در قالب مقاله، کتاب و سرفصل دروس منتشر می‌شود.

یک طرحی داریم به اسم طرح شاگردپروری، یعنی از همان تعبیری که خود حضرت آقا داشتند، این هم یکی از کار ویژه‌های دیگری است که می‌خواهیم در دانشگاه انجامش دهیم و از اساتید کمک بگیریم.

نهاد این مجموعه را در گروه اساتید دارد؛ دانش‌افزایی اساتید و هم‌اندیشی اساتید با همین نگاه دنبال می‌شود. نسبت به این دو قسمت یک مقدار غفلت شده و ما می‌خواهیم این قسمت‌ها را فعال کنیم. در گام اول، هم‌اندیشی اساتید را راه‌اندازی کرده‌ایم. یک باور دیگر هم داریم که این باور را اتفاقاً می‌خواهم از جملات حضرت آقا استخراج کنم. مقام معظم رهبری می‌گویند: «استاد می‌تواند دانشجوی خود را متدین بار بیاورد، چنانکه می‌تواند منکر همه مقدسات هم بار بیاورد. استاد هم می‌تواند دانشجو را یک انسان دلبسته و مباهات کننده به کشور بار بیاورد، هم می‌تواند یک انسان لاابالی، بی‌علاقه و نادلبسته به میهن و گذشته و آینده کشور بار بیاورد. اعتقاد من این است که در زمینه تبلیغ دین مؤثرترین وسیله‌ای که می‌تواند دانشجو را دینی و علاقه‌مند به مبانی دینی بار بیاورد، همین نکته‌ها و اشاره‌ها و کلمه‌هایی است که یک استاد می‌تواند در کلاس با شاگردان خود در میان بگذارد. اشاره‌ای از یک استاد گاهی اوقات تأثیرات عمیقی در دل می‌گذارد اما گاهی عکس آن دیده می‌شود.»

ببینید چه ظرفیت خوبی در دانشگاه داریم و آن هم اساتید هستند، استاد می‌تواند تا حد زیادی تأثیرگذاری داشته باشد. باز در جلساتی که حضرت آقا با اساتید دانشگاه داشتند، یک تعبیری بیان فرمودند به اسم «شاگردپروری» که آن هم یک داستان مفصل است. اینها ما را بر این داشته که اگر می‌خواهیم در تربیت دانشجو در عرصه‌های مختلف ورود پیدا کنیم، یک ظرفیت خوب «استاد سر کلاس» است. متأسفانه اصلاً از این استفاده نکرده‌ایم و سمتش نرفته‌ایم. در ذهن ما این است که بتوانیم اساتید را در این عرصه فعال کنیم.

طرحی دیگری به اسم طرح شاگردپروری داریم، یعنی از همان تعبیری که خود حضرت آقا داشتند، استفاده کردیم. این هم یکی از کار ویژه‌های دیگری است که می‌خواهیم در دانشگاه انجامش دهیم و از اساتید کمک بگیریم.

در گام اول آن اساتیدی که این باور را دارند و می‌توانند این نقش را بیافرینند. اساتید محبوب دانشجویان که از نظر علمی سطح بالایی دارند، شناسایی می‌کنیم، با اینها یک برنامه‌ریزی خواهیم داشت. تربیت علمی حتماً باید به نحو احسن اتفاق بیفتد، خروجی دانشجو باید یک عالم باشد، اما عالمی که در عرصه‌های دیگر حرف برای گفتن داشته باشد. شهید مطهری می‌گویند دو بال علم و ایمان داریم؛ استاد در شکوفا کردن این هر دو بال می‌تواند تأثیرگذار باشد.

اصل رعایت پوشش و آراستگی یک اصل غیرقابل انکار است

آنا: حالا برسیم به بحث دانشجویان؛ در موضوعاتی نظیر حجاب چه برنامه‌هایی دارید، همانطور که می‌دانید در سال ۹۷ دستورالعمل آراستگی در دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ شد، برای موارد این‌چنینی در حوزه فرهنگی چه برنامه‌ای دارید؟

حجت‌الاسلام جلیلی: اصل رعایت پوشش و آراستگی یک اصل غیرقابل انکار است. یکی از موضوعاتی که در جامعه انسانی در همه دنیا مورد توجه است، بحث پوشش و لباس است و خود مد هم یکی از چیزهایش در همین زمینه است و یکی از موضوعات در سبک زندگی انسانی همیشه در همه جوامع بحث پوشش بوده است. پس این موضوعی است که نمی‌شود از کنارش گذشت. همچنان که بحث‌های خوراک، مسکن و اشتغال مهم است، پوشش هم یکی از موضوعاتی است که همه انسان‌ها با آن مواجهند و باید به آن توجه کرد.

اصلش کاملاً قابل دفاع است و بالاخره هر جامعه‌ای هم با توجه به اقتضائات خاص خود نیاز دارد یک سبک پوششی داشته باشد. دانشگاه هم به‌عنوان جایی که بناست تولید علم در آنجا اتفاق بیفتد، نیاز دارد به اینکه یک سبک پوششی مشخص داشته باشد. دانشگاه‌های مطرح جهان نیز قوانین و ضوابطی در این زمینه دارند چراکه دانشگاه فضای علمی است و برای تولید علم و رشد علمی نیاز دارد که یکسری قوانین فرهنگی داشته باشد.

پوششی که در جامعه داریم با پوششی که در خانه داریم در همه دنیا فرق می‌کند. مردم در خانه یک پوششی دارند اما در بیرون یک پوشش دیگر و فطرت همه انسان‌ها این را پذیرفته است.

قانون دانشگاه آزاد اسلامی هم قانون جدیدی نبود

قانون دانشگاه آزاد اسلامی هم قانون جدیدی نبود. من باید از آقای کلانتری دفاع کنم. وی قانونی را که در شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود داشت و در دانشگاه‌های دیگر نیز اجرایی می‌شد، احیا کرد. آقای کلانتری در ذیل این قانون ۱۰ گام را نوشته بود، ۱۰ گامی که با گفت‌وگو آغاز می‌شود تا ذهنیت استادان، دانشجویان و کارکنان نسبت به این موضوع حل شود. یعنی اگر بناست از ساختارشکنی و قانون‌شکنی جلوگیری شود، قانون باید اجرا شود. قانونی که نخواهد اجرا شود اصلاً نوشته نشود بهتر است. البته قبل از اینکه قانونی اجرا شود و اثرات بد اجتماعی نداشته باشد، باید درست و خوب اجرا شود تا بتواند ثمراتی داشته باشد.

برای این رویکرد می‌توان سلبی یا ایجابی عمل کرد. مثلاً سلبی‌اش همین گران شدن بنزین بود در صورتی که قانون خوبی و قابل دفاع هم بود اما آن‌قدر بد اجرا شد که آثار بد به جای گذاشت و چون ذهن جامعه برایش آماده نشده بود. مثلاً در راهنمایی و رانندگی وقتی قانون کمربند توجیه شد الآن دیگر همه مردم خودبه‌خود کمربند می‌بندند.

اگر بناست این اتفاق هم بیفتد پس قبلاً باید ذهن دانشجو نسبت به این قضیه آمادگی ایجاد شود. اتفاقاً ما برای این برنامه داریم. اینجا ما باز سراغ اساتید رفته‌ایم. یعنی اگر بناست ذهن دانشجو نسبت به حجاب درست شود، چه کسی می‌تواند روی او تأثیرگذارتر از همه باشد؟ قطعاً استاد خیلی اثرگذار است. بنابراین برنامه‌هایی در این زمینه داریم که به‌زودی اجرایی خواهیم کرد.

انتهای پیام/۴۰۴۰/