در گفتوگو با آنا بررسی شد؛
سدسازی ترکیه آب ۱۵ استان کشور را می‌بلعد
سدسازی‌های عظیم ترکیه بر رودخانه‌های فرامرزی این کشور، محیط زیست و امنیت غذایی کشورهای ایران، عراق، سوریه، آذربایجان و ارمنستان را به خطر انداخته است.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، پروژه‌های سدسازی ترکیه موسوم به «گاپ» (روی سرچشمه‌های دجله و فرات) و «داپ» (روی سرچشمه ارس) بر رودخانه‌های فرامرزی این کشور، محیط زیست و امنیت غذایی پنج کشور ایران، عراق، سوریه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تأثیر گذاشته، آن‌ها را به خطر انداخته و در این میان، کشورمان یکی از کشورهای خسارت‌دیده در این حوزه است. آنکارا با این اقدام خود پنج برابر آورده آب رودخانه‌های منطقه را بازسدسازی می‌کند. آن‌ها حجم بسیار زیادی از آب منطقه را برای خود به انحصار درمی‌آورند که وضعیت بی‌رحمانه‌ای است.
با توجه به خشکسالی شدید در ایران و تغییرات اقلیمی جهان، کشورمان تا چند وقت آینده با بحران شدید خشکسالی مواجه خواهد شد. با توجه به کاهش بارندگی در سال جاری حجم آب قابل استفاده از سدها تنها ۹.۵میلیارد مترمکعب است و فقط کفاف پاییز سال جاری را می‌دهد؛ بنابراین باید توجه کرد کاهش منابع انرژی در سال‌های اخیر نیز حاصل تغییرات گسترده اقلیمی است.
نقشه پروژه سدسازی گاپ ترکیه که سوریه، عراق و ایران را با خطر محیط‌زیستی مواجه کرده است.
کشورها ممکن است تا سال‌های آینده با کمبود برق، گاز، آب و سایر شاخه‌های انرژی مواجه شوند، همه این معضلات هشدار بزرگی است که باید به‌جای جنگ با یکدیگر، فارغ از مرزبندی‌های موجود، به همبستگی جهانی رسید. یکی از چالش‌های ایران در حوزه تأمین منابع آبی در آن سوی مرزهای شمال غربی کشور است.
استانها به مرگ تدریجی دچار شده‌اند
در کشورمان اگر رودخانه‌ای یک میلیارد متر مکعب آب دارد، ترکیه برای هر یک میلیارد سدسازی کرده است. علاوه بر ترکیه، سایر کشورها نیز پروژه‌های سدسازی را آغاز کرده‌اند و این ازجمله خطراتی است که کشورمان را تهدید می‌کند. اگر برخوردها با آب موجود در منطقه ادامه یابد، ۱۵ استان ایران که در غرب کشور وجود دارند، قابلیت سکونت طبیعی نخواهند داشت و مردم مجبور به مهاجرت، فرار و مرگ تدریجی خواهند شد.
محتمل‌ترین اثر کاهش آب ورودی به عراق، از دست رفتن کشاورزی آسیب‌پذیر و افزایش بیابان‌زایی در این کشور است که اثرات جانبی آن به مانند گذشته ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد
ایران در میان کشورهای مؤثر در حوزه زیست‌محیطی قرار دارد و دولت روحانی زمانی که لایحه برنامه ششم توسعه را به مجلس شورای اسلامی در دوره دهم ارائه کرد، سه ستون مشتمل قانون و برنامه نشان داد که یکی از آن‌ها عمل به تعهدات زیست‌محیطی دولت در عرصه داخلی و خارجی بود. در مجلس دهم دو ستون دیگر به آن اضافه شد، اما باز هم ستون زیست‌محیط پا برجا ماند؛ این موضوع نشانگر آن است که ایران برنامه‌های جدی در این زمینه در دستور کار خود دارد.
بیشتر بخوانید:
کارونی که روزی در آن کشتیرانی می‌شد چطور خشک شده است؟
دجله و فرات چه ربطی به ما دارد؟
در عرصه‌های جهانی، اگر کشورها به تعهدات خود در مقابله با عوامل نابودگر زیست‌محیطی عمل نکنند، کشورمان در سال ۲۰۳۰ میلادی با بزرگ‌ترین مشکلات بشریت که همان مشکلات زیست‌محیطی است مواجه خواهد شد. گرچه از سال ۲۰۳۰ به بعد بحران زیست‌محیطی در دنیا به‌طور رسمی آغاز خواهد شد، اما هم‌اکنون نیز در بسیاری از نقاط دنیا نشانه‌های این مشکلات مشاهده می‌شود. نکته مهم اینجاست که کشورها رویکرد همکاری‌جویانه برای مقابله با بحران زیست‌محیطی را اعمال کنند.
اثرات آبگیری سد ایلیسو بر ایران
سد ایلیسو آورد ۲۱ میلیارد مترمکعب متوسط سالیانه رودخانه دجله برای عراق را محدود می‌کند و به‌طور مستقیم بر ۱۵ استان این کشور ازجمله موصل و بغداد به‌صورت مستقیم تأثیر می‌گذارد. این سد یکی از بزرگ‌ترین سدهای طرح گاپ بر روی رود دجله در کشور ترکیه ساخته شده و جزو ۱۵ سازه بزرگ دنیا و نمونه‌ای از ساخت مهندسی است. آبگیری سد ایلیسو در ترکیه و کاهش جریان آب ورودی به عراق دیدن نوک کوه یخ است. سدی که بر ورودی حوضه رودخانه دجله در چهار کشور ترکیه، سوریه، عراق و ایران زده شده و رگ‌های حیات تمدن بین‌النهرین را سد کرده است.
محتمل‌ترین اثر کاهش آب ورودی به عراق، از دست رفتن کشاورزی آسیب‌پذیر و افزایش بیابان‌زایی در این کشور است که اثرات جانبی آن به مانند گذشته ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد. علاوه بر کشاورزی، بازسازی نشدن خاک در بین‌النهرین و خشک شدن تالاب‌ها پیامد سد ایلیسو و سدهای دیگر در ترکیه است. نگران‌کننده‌تر آن است که خشک شدن تالاب‌ها نه‌تنها ریزگردها را در ایران تشدید می‌کند، بلکه باید در آینده انتظار نمک‌گیر شدن مردم ایران به‌وسیله ریزگردهای نمکی عراق باشیم. نمک‌هایی که ممکن است تعداد استان‌های تحت تأثیر را در ایران و عراق به ۳۰ استان برساند.
لازم است در زمینه آب دیپلماسی مختص به آن میان کشورهای منطقه شکل گیرد
وجود نداشتن ساختارهای مناسب مدیریتی در بهره‌برداری مشترک و حکمرانی آب‌های فراسرزمینی، انفعال در برابر تحرکات منطقه‌ای کشورهای همسایه در زمینه برداشت آب‌های سطحی و زیرزمینی، نبود موافقت‌نامه‌ها و معاهدات بین‌المللی فعال در زمینه آب‌های سطحی و زیرزمینی مرزی میان ایران و کشورهای همسایه، نشانگر توجه نداشتن کشورمان به این منبع حیاتی و اتخاذ رویکردهایی در راستای امنیت و منافع ملی بوده است. نبود نگاه جامع به اندرکنش‌های آب‌های سطحی و زیرزمینی در این مناطق سبب شده است تا اندک توافق‌های انجام‌شده نیز ضمانت اجرایی نداشته باشند. در حال حاضر ایران با رویدادهای آب-سیاستی مواجه است که در چند سال گذشته مشارکت فعالی در رقم زدن آن‌ها نداشته و دیپلماسی فعالی در این زمینه از جانب ایران شکل نگرفته است.
لازم است در زمینه آب دیپلماسی مختص به آن میان کشورهای منطقه شکل گیرد و موضوع آب باید در نگاهی کلان‌تر و نگرش جامع‌تر و فراتر از مرزهای سرزمینی، مورد توجه سیاستمداران کشور و نیز دیگر کشورهای منطقه و به‌صورت جدی به‌عنوان بهانه‌ای برای افزایش همکاری‌ها مد نظر قرار گیرد. از این رو، لازم است برای حفظ امنیت و رفاه مردم ایران، راهبردهای روابط بین‌الملل همه کشورهای منطقه نیز در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در راستای افزایش همکاری‌های اقتصادی و بر مبنای قابلیت‌ها، ارزش‌ها و ویژگی‌های هیدروپلیتیکی و شاخص‌های تأمین انرژی و غذا و با محوریت توسعه اقتصادی پایدار و حفاظت از محیط‌زیست در منطقه و کشور بازطراحی و به جدیت پی‌ریزی و اقدام شود.
انتهای پیام/۴۰۳۳/
انتهای پیام/
ناشناس
چهارشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۰ - ۱۷:۴۸
پاسخ
در دانشگاه آزاد شهرکرد انجام شد؛
